Forum Makina

Tarihi neredeyse Sanayi Devrimi’ne kadar uzanan ekskavatörler, zaman içerisinde yaşanan teknolojik gelişmeler neticesinde günümüzün en popüler iş makineleri konumuna geldi. Bir zamanlar lastikli yükleyicilerin kalesi olan Çin’de bile bugün bir ekskavatör devrimi yaşanıyor. Ülkemizde de geçtiğimiz yıl satılan 11 bin adedi aşkın iş makinesinin yaklaşık 4 binini (yüzde 37’sini) oluşturan ekskavatörler, uzun yıllardır pazarın lideri olan kazıcı yükleyicileri tahtından etmişti.

Ekskavatörlerin bu denli tercih ediliyor olmasının temelinde hızlı ve ekonomik olmaları kadar çok amaçlı kullanım avantajı sağlıyor olmaları da bulunuyor. Çoğunlukla toprak kazıyor ve yüklüyorlar belki ama bina yıkımında, hurda istiflemede, boru döşemede, deniz dibi taramada veya gemi boşaltma gibi daha birçok işlerde çalışan çeşitleri var.

Günümüzdeki klasik ekskavatörlerin hemen hepsi aynı temel yapıya sahip bulunuyor. Merkezde bir motor, motorun tahrik ettiği hidrolik pompalar, yağ akışını kontrol eden valfler ve bunların hepsini bütünleştiren elektronik kontrol üniteleri. Ancak farklı makine üreticilerinin kendine has bazı farklı teknolojileri de bulunuyor elbette.

Bugün hangi makine üreticisiyle ve kullanıcısıyla konuşsak, konu dönüp dolaşıp yakıt maliyetlerine geliyor. Nasıl gelmesin! Saatte ortalama 20 litre yakan ve yılda 2.000 saat çalışan bir ekskavatörün yıllık mazot faturası 40.000 litreyi buluyor. Bunun sadece yüzde 10 aşağıda olması, yılda 4.000 litre (bugünün değeriyle 23.000 TL) tasarruf anlamına geliyor. Bu basit hesabı yapan kullanıcılar, mazot sarfiyatlarını azaltmanın yollarını arıyorlar.

İşte bu dosyamızla sizler için ülkemizdeki popülasyonu her geçen gün artan ekskavatörlerde daha yüksek yakıt verimliliği sağlamanın şifrelerini araştırdık. Sektördeki firmaların uzmanlarından hem ürünlerindeki sistemler hem de pratikteki uygulamalar hakkında bilgiler aldık.

Şunu belirtmeliyiz ki, yakıt verimliliği sadece makinenin saatteki yakıt tüketiminin düşük olması anlamına gelmiyor. Asıl önemli olan, yapılan birim üretim başına tüketilen yakıttır. Bunun için üretim miktarını arttırırken yakıt tüketimini düşürmenin daha doğru yollarını bulmak gerekiyor…

CASE

TürkTraktör tarafından Türkiye pazarına sunulan Case marka paletli ekskavatörlerde yakıt verimliliğini artıran başlıca özellikler arasında; yüksek verimli Isuzu motor, gelişmiş hidrolik kontrol sistemi ve çeşitli enerji tasarruf sistemleri ile birlikte operatörü makineyi daha ekonomik kullanmaya yönlendiren kontrol panelindeki ECO göstergesi sayılıyor.

Case C serisi paletli ekskavatörlerde bulunan elektronik kontrollü, yüksek basınçlı yakıt püskürtme sistemli (Common Rail), değişken kanatçık açılı turboşarjlı (VTG) Isuzu motor yüksek yakıt verimliliğinde önemli bir paya sahip. Makinede operatöre 3 farklı çalışma modu sunuluyor:

•    A modu (otomatik) 1.000-1.600 rpm
•    H modu (ağır iş) 1.700 rpm
•    SP modu (süper güç) 1.800 rpm

Operatörün yaptığı işin önceliklerine bağlı olarak yakıt verimliliğini artıran bu modlardan birini seçmesi gerekiyor.
Case C serisi ekskavatörlerde bulunan aşağıdaki 5 sistemle yakıt verimliliği daha da geliştiriliyor:

1.    Bom Ekonomi Kontrolü: Bom indirme ve kule dönüş esnasında arttırılmış yakıt verimliliği sağlıyor.
2.    Otomatik Ekonomi Kontrolü: Joystikler nötr pozisyonundayken ve operatörün güce ihtiyacı yokken yakıt verimliliğini arttırıyor.
3.    Kule Dönüş Tahliye Kontrolü: Kule dönüş işlemlerinde hidrolik güç dağılımını hassas şekilde sağlıyor. En verimli akış ve basınç değerlerini kule dönüş fazına göre ayarlıyor.
4.    Levye Hareket Kontrolü: Kazı ve seviyeleme işlemlerinde otomatik hidrolik basınç ayarlaması yapıyor. Yakıt sarfiyatını azaltarak operatör için daha üstün kazı kontrolü sağlıyor.
5.    Otomatik Enerji Tasarrufu (otomatik rölanti ve rölanti kapama): Joystiklerin belirli bir süre kullanılmaması durumunda, otomatik rölanti gaz pedalı seviyesi ne olursa olsun motor devrini azaltıyor.

Rölanti kapama ise makinanın yine belirli bir süre kullanılmaması durumunda motoru kapatarak gereksiz yakıt sarfiyatının önüne geçiyor.

Bakımlı makinenin performansıyla birlikte yakıt tasarrufu da artıyor

Makine bakımlarının düzenli olarak yapılması, makine komponentlerinin daha uzun ömürlü olmalarında önemli rol oynuyor. Düzenli bakımla beraber makine performansı artacağı gibi, makinenin yakıt sarfiyatı da düşecektir. Üreticiler tarafından uygulamalar özelinde kullanılması tavsiye edilen tırnak tipleri, bıçak ve kova çeşitleri makine verimliliğini arttıracak ve yakıt sarfiyatını düşürecek şekilde belirleniyor. Üretici tarafından belirlenen bu kriterlere uyulması bu nedenle önem taşıyor. Kullanılan otomatik yağlama sistemleri de iş yükünü azalttığı gibi makinenin performansından dolayı yakıt verimliliğini de artırmış oluyor.

Makineyi uygun konumlandırmak ve doğru çalışma modu seçimi

Saha çalışmalarında ekskavatörlerin doğru konumlandırılması yakıt sarfiyatı açısında çok önemlidir. Özellikle şantiyelerde iskelenin lokasyonu, iskele boyu ve kamyonların doğru sıralama ile doğru pozisyonda durmalarının yakıt sarfiyatına önemli ölçüce katkısı vardır. Doğru konumlanmamış şantiyelerde, ekskavatörler gereksiz hareket etmek durumunda kalıp boş yere yakıt harcarlar. İskele ve kamyon pozisyonlarının optimal ayarlanmaması durumunda yakıt sarfiyatı artacağı gibi, bu durum makinenin çevrim süresini de olumsuz etkiler. Uzun çevrim süreleri gereksiz yakıt ve zaman israfına sebebiyet verir. Makinenin belirli bir rpm değerinde aynı tempo ile çalışması ve kamyonların şantiye içerisinde bekleme sürelerini en aza indirecek şekilde konumlandırılması, stabil bir yakıt sarfiyatı sağlar ve zaman kaybını önler.

Operatörün doğru uygulama alanında, doğru çalışma modumu kullanması, makineyi tanıması, makine pozisyonunu yükleme için doğru şekilde pozisyonlandırması, makinenin günlük bakım ve arıza kodlarına karşı duyarlı olması hem yakıt sarfiyatı için hem de makinenin doğru kullanımı açısından çok önemlidir. Örnek olarak A modu ile çalışılması gereken şantiyelerde (ağır iş söz konusu değilse) operatörün SP modunda çalışması, motor devrini yüksek tutacağından fazla yakıt sarfiyatına neden olacaktır. Makine A modundayken motor devrini zaten kendisi 1.000 rpm ile 1.600 rpm arasında talep edilen güce göre ayarladığından, farklı modda gereksiz yere yüksek motor devrinde çalışmak hem makineyi yıpratır hem de yakıt sarfiyatını arttırır.

Yanlış makineyle doğru iş olmaz!

Bu konulara ek olarak; doğru uygulama için doğru tonajda makine seçimi, şantiyenin üretim talebi ile paralel olan doğru hacim ve özellikteki kova seçimi ve tabi ki güvenilir mazot kullanımı, yakıt verimliliği konusunda diğer önemli faktörler olarak sayılabilir.

CAT

İş makineleri sektörünün lider üreticisi Caterpillar, 2011 yılında önemli bir strateji değişimine giderek, o tarihe kadar ‘üretkenlik’ olan Ar-Ge çalışmalarındaki odağına ‘yakıt tüketimini’ de ekledi. Akabinde günümüze kadar 10 milyar Doları aşan maliyetli çalışmaların ürünleri ardı ardına gözler önüne serilmeye başladı.

Bunların en son örneği, kullanıcılarının güncel ihtiyaçları çerçevesinde ve teknolojinin en son olanaklarını kullanılarak geliştirilen yeni nesil ekskavatörler oldu. Serinin 20 ton sınıfındaki ilk modelleri olan 320 ve 320 GC ile, bir önceki seriye kıyasla yüzde 45’e varan daha yüksek operatör verimliliği, yüzde 25’e varan daha düşük yakıt tüketimi ve yüzde 15’e varan daha düşük bakım maliyetleri vadediyor.

Yeni akıllı çalışma modu seçeneği

20 ton sınıfı bir ekskavatörün neredeyse bir kazıcı yükleyici kadar az yakıt tüketmesi iddiasının temelinde, düşük devirlerde bile yüksek performans sağlayan Cat motorlara ek olarak birçok yeni özellik olduğu belirtiliyor.

Cat ekskavatörlerdeki mevcut ‘güç’ ve ‘eco’ modlarına, yeni seriyle birlikte ‘smart mode’ olarak adlandırılan yeni bir akıllı çalışma modu seçeneği eklendi. Makineler her ilk çalıştırmada otomatik olarak bu modla başlıyor. Eco moduyla saatlik yakıt tüketimine, güç moduyla saatlik üretime odaklanılırken; smart modu ile ise birim litreyle en fazla üretim hedefleniyor. Motor ile hidrolik sistem yapılan işe göre otomatik olarak uyarlanıp yakıt tüketimi ve performans optimize ediliyor. Örneğin, kazı yapmak için güç gerektiğinde motor devri otomatik olarak artarken, dönüşe geçildiğinde yine otomatik olarak düşüyor.
Ayrıca otomatik motor kontrol sistemi ile 5 saniye süresince bir iş yapılmaması halinde motor rölanti devrine iniyor. Bu süre 1 dakikayı aşarsa motor tamamen duruyor. Tekrar bir hareket olduğu anda motor otomatik olarak tekrar devreye giriyor.

Öncekilere kıyasla daha büyük olan hidrolik pompaların seri olarak bağlanması güç kayıplarının önüne geçiyor. Pilot kontrol hatlarını devre dışı bırakan elektro hidrolik kontrollü yeni ana kontrol valfi, basınç kayıplarını önlüyor ve yakıt tüketimini azaltıyor.

Tek fanlı sistemlerden daha yüksek verimli olan yeni soğutma sisteminde 5 adet elektrikli fan bulunuyor. Bunlar birbirinden bağımsız olarak çalışarak sadece ilgili bölüme ve tam olarak gereken hava akışını temin edebiliyor.

Yeni 320 modelindeki kazı kontrol sistemi, kontrol destek sistemi ve kantar gibi çalışılan sahanın verimli kullanılması sağlayan teknolojiler, makinanın da verimli kullanılmasına ve eş zamanlı yakıt verimliliğinin arttırılması etki ediyor.

‘Doğru işe doğru makine’

Yeni seri ile birlikte müşterilerine farklı alternatifler sunmaya başlayan Caterpillar, ‘Doğru işe doğru makine’ felsefesinden hareket ediyor. Müşterilerin işlerinde farklı öncelikleri olabiliyor. Kimi yoğun bir tempoda, iş odaklı olarak zamanla yarışıyor; kimiyse belirli bir işi en uygun maliyetlerle yapmaya odaklanıyor. Bu kapsamda yeni serinin ilk modelleri olan 320 daha çok performans odaklı müşterilere, 320 GC ise daha çok maliyet odaklı müşterilere hitap ediyor.

Sadece makinenin değil, üzerindeki bileşenlerin de (kova, tırnak, palet, vb.) yapılan işe uygun olarak seçilmesi yakıt tüketimine doğrudan etki ediyor. Örneğin killi sıkışık bir zemini dalıcı özelliği yüksek olan sivri tırnaklar yerine geniş ağızlı tırnaklarla kazmaya çalışmak, işi yavaşlatacağı gibi yakıt sarfiyatını da artıracaktır.

Makinenin uygun konumlandırılması ve kullanımı

Her ne kadar yeni nesil Cat ekskavatörler düşük yakıt tüketimi konusunda iddialı olsa da, operatörlerin makineyi doğru şekilde kullanması ve bakımlarını yapması da bu anlamda büyük önem taşıyor. Makinelerin saha aplikasyonuna göre doğru konumlandırılması ve bunun operatör tarafından takip edilmesi yakıt üzerinde önemli bir etki yapıyor.

Operatörlerin çalışırken makineyi ve çalışılacak aplikasyonu iyi anlamaları çok önemlidir. Makinenin çalışma modunu aplikasyona uygun olarak seçmeleri yakıt verimliliğini arttırmaya destek olacaktır. Kolay bir uygulamada güç modunda çalışmak, istenenden daha fazla yakıt sarfiyatına neden olur. Aynı işi daha düşük güç modunda yapılması verimliliği arttıracaktır.

Operatörlerin, Caterpillar’ın sağladığı uydu takip sistemi üzerinden yakıt durumlarını kontrol etmeleri de verimli çalışmalarının takibi açısından çok önemlidir. Bu verilerde farklılık görmeleri önceden ve hızlı aksiyon alınmasına, oluşabilecek yanlış kullanımların düzeltilmesine vesile olacaktır.

DOOSAN

Türkiye’deki satış ve satış sonrası hizmetleri Maats İnşaat Makinaları firması tarafından sağlanan Doosan, ekskavatörlerindeki yüksek üretkenlik ve yakıt verimliliğini; son teknoloji ürünü gelişmiş motor, hidrolik sistem ve bunlar arasındaki mükemmel senkronizasyon ile sağlıyor.



Ekskavatörün kalbi motor ise e-EPOS beynidir DX400LC-5 modelindeki düşük devirlerde bile yüksek tork üreten güçlü Scania motor, yakıtın 2.400 Bar’a varan yüksek basınçlarda yanma odasına enjekte edilmesini sağlayan Common Rail sistemi ve değişken geometrili turbo şarjı ile birlikte çok daha yüksek bir yanma verimini garanti ediyor. ‘Ekskavatörün kalbi motor ise e-EPOS beynidir’ diyen Doosan, e-EPOS elektronik kontrol sistemi aracığıyla motor ve hidrolik sistem arasında mükemmel bir senkronizasyon sağlıyor. Böylece güç sadece ihtiyaç duyulduğu anda ve ihtiyaç duyulduğu miktarda veriliyor.

Operatöre sunulan 4 farklı güç ve 4 farklı çalışma modu, yapılan işin ihtiyaçlarına en uygun seçimi yaparak tüm koşullarda optimum performans ve yakıt verimliliği elde edilebilmesini sağlıyor. Doosan ekskavatörlerde yakıt verimliliğini artıran son teknoloji ürünü başlıca sistem ve özellikler şöyle sıralanıyor:

XPI _ Ekstra Yüksek Basınçlı yakıt püskürtme sistemi:

Ortalama 1.800, azami 2.400 bar yüksek basınç yakıt ekonomisini arttırırken, dizel partiküllerini azaltır. Düşük devirde yüksek tork sağlıyor.

E-POS _ Elektronik Güç Optimizasyon Sistemi:

Hidrolik ihtiyacı ve motor gücünü otomatik olarak ayarlayarak üst seviyede performans sağlarken, ihtiyaç dışı güç harcanmasını önlüyor.

D-Eko Güç Hidrolik Sistem:

Elektronik kontrollü yakıt sistemlerine benzer yapıdaki bu konsept sayesinde sadece ihtiyaç duyulan miktar kadar hidrolik, EPOS’un kontrol ettiği pompalar tarafından üretiliyor, daha fazlası değil. Gereken hidrolik miktarı mekanik geri sinyal sistemi ile kararlaştırılıyor.

Otomatik rölanti ve motor kapama:

Operatör kumanda kolunu 4 saniye hareket ettirmeden beklerse makine kendini otomatik olarak rölantiye alıyor. Rölanti süresinin tanımlanandan daha uzun sürmesi halinde ise motor otomatik olarak kapanıyor. Böylece makinanın gereksiz çalışması önlenerek ekstra yakıt tasarrufu sağlanıyor.



VGT _ Değişken Geometrili Turbo:

17% motor gücü artışı ve %19 yakıt tasarrufu. Yakıt verimliliğini artırmak için motorun düşük devirlerinde turboya en uygun duruma girmesi için öncülük eden, uygun açıda tutma özelliği olan bu sistem yüksek motor devirlerinde çok verim sağlıyor.

Ayrı motor ve hidrolik soğutma radyatörleri / Değişken hızlı soğutma fanı:

Geleneksel sistemlerde soğutma işlemleri, motorun yakıt tüketiminin %10’unu oluşturuyor. Yağ soğutucusunun sıcaklığı tarafından hissedilen sıcaklık hidrolik fanları otomatik olarak harekete geçiriyor. Böylece soğutma verimliliği ve dolayısı ile motor ve hidrolik sistemin performansı artıyor.

Oto dinamik yürüyüş sistemi:

Makine otomatik yürüyüşte çekiş/hız ayarını otomatik olarak yapıyor. Zemin koşuluna bağlı olarak çekiş gücünü/hızını ayarlıyor.

İşe uygun makine ve ekipman seçimi

İşe uygun tip ve büyüklükte makine seçimi, kova veya diğer ataşmanların yapılacak işe uygun olması büyük önem taşıyor. Böylece işi gerçekleştirmek için ekstra zaman veya enerji harcanması önlenmiş oluyor. Makinelerin eksiksiz ve bakımlarının zamanında yapılması performansı ve aktif olarak işte kalma süresini artırıyor.

Makinelerin özellikleri ne kadar iyi olursa olsun ancak iyi bir operatör tarafından kullanıldığında tam fayda sağlanabilir. Bunu için eğitimli ve tecrübeli operatörlerin teşvik edilerek sayısının artırılması gerekiyor. Kullanıcılar makinelerinin üretkenliğini ve yakıt verimliliğini artırmak için yenilikleri ve değişimleri yakından takip etmeleri; uydu takip sistemi bulunan makinaları tercih etmeleri tavsiye ediliyor. Makinaların saha, çalışma, bakım ve arıza kayıtlarının düzenli tutulup, üretim/ masraf analizinin iyi yapılması daha gerçekçi sonuçlar elde edilerek, iyileştirici önlemler alınmasına olanak sağlayacaktır.

HİDROMEK

HİDROMEK mühendisleri tarafından en zorlu çalışma koşullarının gereklilikleri ve operatörlerin istekleri çerçevesinde geliştirilen ödüllü HİDROMEK paletli ekskavatörlerin, sadece yüksek üretkenlik değil, başta yakıt tüketimi olmak üzere işletme maliyetleri anlamında da kullanıcılara avantaj sağladığı belirtiliyor.

Bom, arm, kepçe, yürüyüş takımları, alt ve üst şasi olmak üzere tüm konstrüksiyon ağır hizmet tipi olarak üretilen HİDROMEK ekskavatörlerde kullanılan Isuzu motor, özellikle ekskavatör uygulamaları için geliştirilmiş. Turbo şarjlı ve intercooler özelliklerine sahip olan bu motorların, dünya genelindeki her türlü çalışma koşulunda yüksek performanslı, uzun ömürlü olması ve düşük yakıt tüketimi ile kendini ispatladığı vurgulanıyor. Common rail direkt yakıt enjeksiyonu ve intercooler özelliği yakıt ekonomisi sağlamakla birlikte, daha verimli yanma sağlayarak motorun güç ve tork üretimini arttırıyor.

Uzun rölantilerde kaybedilen yakıta son

HİDROMEK ekskavatörlerin tasarımında, operatörün kendisini ofisindeki gibi konforlu ve rahat hissetmesi, makineyi kolaylıkla kullanabilmesi amaçlanmış. Bu amaç doğrultusunda, HİDROMEK ekskavatörler, sınıfında ilk kez sunulan Opera (HİDROMEK Operatör Ara Yüzü) ile donatılmış.

Opera kontrol sisteminde bulunan “otomatik rölanti fonksiyonu” sayesinde levyeler orta konumda iken, levyelerde herhangi bir hareket olmaması halinde elektronik kontrol sistemi motor devrini önce 1200 d/d’ya sonra rölantiye indiriyor. Bundan sonra da yine ayarlanan süre sonunda ise otomatik motor stop fonksiyonu ile durdurularak gereksiz yakıt sarfiyatı önleniyor.

Operatör levyeye dokunur dokunmaz motor devri ve pompa debisi ilk seçilen değere tekrar dönüyor. Bu özellik operatör tarafından istenirse iptal edilebiliyor. Bununla birlikte operatör makineyi aşırı zorlamak istese dahi makine kendisini koruyarak gereksiz yakıt tüketimini ve hararet yükselmesini önlüyor. Ayrıca yakıt tüketimi gerçek zamanlı olarak kumanda panelinden takip edilebiliyor ve istatistiksel bilgiler alınabiliyor.

HİDROMEK ekskavatörlerdeki 4 adet güç modu ve 3 adet çalıșma modu, dizel motor ve hidrolik pompa arasındaki eşleşmeyi mükemmel şekilde sağlayarak yapılan işin gereklerine en uygun yüksek performanslı ve ekonomik çalışma koşulunu sağlıyor. Mod seçimleri yine OPERA Kontrol Ünitesi üzerinden kolaylıkla yapılabiliyor.

Hidrolik sistem dizaynı yapılırken basınç kayıplarının göz önünde bulundurulması ile optimum hat çözümleri uygulanıyor. Böylece enerji kayıpları azaltılarak gereksiz yakıt tüketiminin önüne geçiliyor.



Yanlış tırnak kullanımı yakıt tüketimini artırıyor

Periyodik bakımlar ve tırnakların uygun aralıklar ile yenilenmesi makinenin ilk günkü performansını uzun süre korumasını sağlarken; gereksiz yakıt artışını ve olası arızaları önlüyor. Örneğin değişim zamanı geldiği halde tırnağı değiştirilmeyen bir makine, toprağa her girişinde artık uygun olmayan şekli ile makinenin gereksiz yük almasına neden olarak yakıt sarfiyatını artıracak ve neticesinde değişimi veya bakımı ötelenen tırnaklar daha büyük masraflara yol açılabilecektir. Tırnak dışında yapılacak işe göre uygun kova seçimi de önem taşıyor.

Hava filtresinin tıkalı olması da rahat hava emişini engelleyerek yakıt tüketimini arttıran bir diğer etken. Zemine göre yanlış pabuç seçimi ve paletlerde yanlış gerginlik ayarı yapılması makinenin yürüyüş, manevra ve çalışma performansını olumsuz yönde etkileyerek yakıt tüketimini olumsuz etkiliyor.
Yağ ve filtre bakımlarının zamanında yapılmaması, sistem içindeki sürtünme kayıpları ve yağın vizkozitesinin düşmesiyle oluşan iç kaçaklar bir yandan yakıt tüketimi arttırırken, diğer yandan iş verimi düşürüyor.

İşe uygun çalışma modu seçimi

Toplam iş döngüsü içerisinde boş hareket oranının azaltılması doğrudan yakıt verimliliğinin
artmasını sağlıyor. Diğer bir deyimle boş hareket oranı arttıkça, makineden alınan iş verimi düşüyor. Boş hareket oranını etkileyen en büyük etken ise makinenin sahada doğru şekilde konumlandırılmasıdır.
Yükleme esnasında kamyon ile ekskavatör uygun açıda durmalıdır. Birinci tercih ise en fazla 90 derece dönüş olacak şekilde olmasıdır.
Yakıt verimliliğindeki anahtar deyim ‘İşe uygun çalışma modu’ seçimidir. Yüksek hızlı çalışma durumlarında işin arttığı ancak bununla birlikte yakıt verimliliğinin çok daha fazla düştüğü hatırdan çıkarılmamalıdır. Ayrıca uygun özellikte yakıt kullanımı da verimlilik açısından büyük önem
taşıyor.

HİTACHI

Türkiye’deki satış ve satış sonrası hizmetleri Enka Pazarlama tarafından sağlanan Hitachi, 1986 yılında İstanbul’da kurduğu irtibat bürosu aracılığıyla da bir yandan makinelerine ve nihai kullanıcılara daha yakın olarak hizmet kalitesini ve memnuniyeti artırırken, diğer yandan mevcut ürünlerin Türkiye’ye uygunluğu ve geliştirilmesi amacıyla fabrikaya geri bildirimlerde bulunulmasını sağlıyor.



Hitachi’nin bundan 2 yıl önce pazara sunduğu ZAXIS-5A serisi geliştirilirken; yüksek kalite ve dayanıklı yapı ile düşük yakıt tüketimi, böylece yüksek üretkenlikle birlikte toplam operasyon maliyetlerinin azaltılması sağlanıyor.

Yeni seriyle %20’ye varan yakıt tasarrufu

Yeni 5A serisi Hitachi ekskavatörlerde, daha önceki 3 serisine kıyasla, yakıt tüketiminde model bazında değişmek kaydıyla %15 ile 20 arasında iyileştirme sağlandığı belirtiliyor. Makinelerin yakıt tüketimindeki bu azalmanın sebepleri arasında ise hidrolik sistemde yapılan iyileştirmeler ve motor yönetimindeki teknolojik gelişmeler ön plana çıkıyor. -5A serisi ekskavatörlerde Hitachi’nin HIOS III tipi yeni hidrolik sistemi bulunuyor. HIOS sistemi, ‘Hitachi Akıllı Hidrolik Sistemi’ olarak ifade ediliyor.

Bu sistem, hidrolik takviye özelliği, tanka dönen kayıp yağ miktarını azaltması, gelişmiş bom resirkülasyon sistemi, kazı rejenerasyon özelliği, Eco modu gibi sayısız avantajları sayesinde çalışma hızını artırırken yakıt tüketimini düşürmek üzere tasarlanmış.

Bunun yanı sıra motor kumanda sistemindeki iyileştirmeler sayesinde pompanın dizel motordan çektiği gücün optimize edilmesi sağlanarak, performanstan taviz vermeden yakıtta iyileşme sağlandığı belirtiliyor.

Zamanında değişmeyen tırnak ve filtrelerin de yakıta etkisi var

Makinenin bakımlarınınzamanında yapılması her açıdan olduğu gibi yakıttüketimi anlamında da çok önemlidir. Tırnakların zamanında değiştirilmesi, düzenli periyodik bakımların zamanında yapılması, palet aşınmasının takibi, palet gerginlik ayarı gibi konularda Enka Pazarlama müşterilerini ve yetkili servislerini her fırsatta bilgilendiriyor.

Örneğin zamanında değiştirilmeyen tırnaklar kazı gücünde azalmaya, malzeme yüklenirken daha yüksek sürtünme kuvvetlerinin oluşmasına ve yakıt tüketiminde artışa sebep oluyor. Yine bunun gibi bir örnek de bakım konusudur. Motorun verimli çalışması için hava ve yakıt filtrelerinin zamanında değiştirilmesi, yağının uygun şartlarda olması gibi kavramlar yakıt verimliliği konusunda olmazsa olmaz önlemlerdir.

İyi eğitimli operatörle yapılan işin verimi artar, maliyeti düşer Yapılan işin verimliliğinde operatörler başrolü oynuyor. Örneğin, operatörün bir dekapaj sahasında makinenin çalışacağı ada yüksekliğini doğru ayarlaması kova doluluk oranını dolayısıyla bu da yakıt verimliliğine doğrudan etki eder.

Aslında üzerinde durulması gereken konu sadece makinenin kadar yakıt tükettiği değil, o yakıtla kaç ton üretim yaptığı meselesidir. Farklı etkenleri olan ton başına maliyetin en büyük kalemi dizel yakıt sarfiyatıdır. Dolayısıyla operatörün kovayı tam doldurması, yarım kova atmaması, makineyi yükleyeceği kamyona göre doğru konumlandırması, ilk kovayı hazır bekletmesi, yükleme açısı, malzemeye girme açısı gibi konular ton başına maliyet üzerinde çok etkilidir. İyi eğitimli operatörlerle yapılan işin verimi artar, maliyeti düşer.



Doğru işe doğru makine seçimi

Seçilen makinenin tonajı, kova kapasitesi, tırnak özellikleri, bom/arm konfigürasyonu, palet genişliği gibi özellikler; kısacası yapılacak işe uygun makine seçimi yakıt tüketiminde etken özelliktir. Örneğin mermer sektöründe uzun bom/uzun arm makine ile blok devirme işi kolaylaşıp üretim artırılırken, dekapaj uygulamalarında kısa bom/kısa arm makine ile üretim maksimize edilebilir. Bu iki makine konfigürasyonu birbirine taban tabana zıt olmakla beraber yapılacak işe göre ikisi de doğrudur.

Sonuç olarak doğru makine seçimi, eğitimli ve tecrübeli operatör ile birlikte zamanında ve eksiksiz bakım bu işin olmazsa olmaz etkenleridir. Bu sayede üretim maksimize edilir, yakıt ve diğer masraflar azaltılır ve verimlilik artar.

HYUNDAI

25 yıldan bu yana HMF Makina güvencesiyle Türkiye pazarına sunulan Hyundai’nin 9 Serisi ekskavatörleri, birbiriyle tamamen uyumlu olarak çalışan komponentlerle üretiliyor. Motor kontrolü başta olmak üzere birçok kontrol ünitesi sayesinde minimum yakıt sarfiyatı sağlandığı belirtiliyor.

Hyundai 9 Serisi ekskavatörler mükemmel iş kontrolü sağlamak için patentli bir hidrolik sistem kullanıyor. ‘CAPO’ (Computer Aided Power Optimization) olarak adlandırılan bu sistem motor gücü ve hidrolik gücün mükemmel bir verim içerisinde çalışmasını sağlıyor. Sistemde değişken deplasmanlı eksenel piston tip ana hidrolik pompalar kullanılıyor. Geliştirilmiş pompa debi kontrolü, yakıt sarfiyatını minimuma indirmek için hareket olmadığı zamanlarda debiyi otomatik olarak düzenliyor. Gelişmiş ‘spool valfleri’ her bir hareketin daha az efor sarf edilerek yapılmasını sağlıyor. Makinelerdeki bom-arm rejenerasyon ve kule–bom önceliklendirme sistemleri, yakıt tüketimini azaltmakla birlikte üretim kabiliyetini de artırıyor. 3 farklı çalışma modu ile birlikte, operatör modu, makinanın operatörün ihtiyacına göre güç üretmesini sağlıyor.

Kademeli otomatik rölanti modu, gereksiz yakıt sarfiyatının önüne geçiyor. Viskoz fan kavrama özelliği de ihtiyaç duyulmadığında fan gücü ve devrini azaltarak gereksiz yakıt tüketiminin önüne geçiyor.

Bakımlı makine daha az yakar

Bakımlar makine performansını doğrudan etkileyen faktörlerin başında geliyor. Zamanında değişmeyen ya da tıkanmış hava filtresinin kullanılması durumunda motorda yakıt hava karışımı ideal oranda olmaz ve yetersiz hava emişi olur. Bu da motorun aynı güç çıkışını verebilmesi için daha çok yakıt göndermesine sebebiyet verir ve yakıt tüketimini arttırır. Yine aynı şekilde zamanında yapılmayan yağ değişimi uygun yağ filminin oluşmasını önleyecek motordaki performans parçalarının daha çok sürtünmeye maruz kalmasına ve böylece yakıt tüketiminin artmasına sebebiyet verecektir.

Bakımların yanında makinanın kullanılacağı sahaya ve yapacağı işe uygun ataşman, kova, tırnak, palet kullanımı da dolaylı yoldan yakıt tüketimini etkileyen faktörlerdir. Çalışma şartlarına uygun olmayan tasarıma sahip bir kova, tırnak kullanılması iş makinesinin yükleme ya da koparma esnasında daha çok güce ihtiyaç duymasına bu da pompanın motordan daha çok güç çekmesine sebebiyet verir. Bu şekilde yakıt tüketimi dolaylı olarak artış gösterebilir.



Operatör tercihleri ve makineyi doğru konumlandırma

Operatörlerin makineyi kapasitesine ve özelliklerine uygun olarak kullanması yakıt sarfiyatının artmasını önler. Örneğin; çalışma şartlarına bağlı olarak uygun devirde ve uygun güç modunda çalışmak, ortalama yakıt tüketiminin azalmasını sağlayacaktır. Buna ek olarak makineleri özelliklerine ve amacına uygun olarak, operatör manuellerinde önerilen şekilde kullanıp, günlük-haftalık kontrol ve işlemlerin yapılması hem yakıt sarfiyatını hem de genel makine verimliliğini önemli derecede etkiler. Makinenin yükleme esnasında doğru konumlandırılması da gereksiz kule dönüşlerini azaltarak gereksiz yakıt sarfiyatının önüne geçecektir.

Sonuç olarak kullanıcıların yakıt verimliliğini arttırmak için bakım aralıklarına ve orijinal yedek parça kullanımına özen göstermeleri gerekiyor. Bununla birlikte saha içerisinde, operatör manuellerinde önerilenin aksine uygunsuz yürüyüş ve hareketlerden kaçınmaları, yükleme pozisyonlarını en doğru şekilde almaları gerekiyor. Operasyona uygun şekilde seçilmiş ataşman tedariği de yakıt sarfiyatında diğer önemli bir etken olarak sayılabilir.


JCB

Makinelerin kullanım ömürleri boyunca düşük maliyetli olarak işletilebilmesi için önemli faktörlerin başında yakıt tüketiminin düşük olması geliyor. Hidrolik iş makinelerinde yakıt tüketiminin düşürülmesi için düşük yakıt tüketimine sahip motorun yanı sıra komponent kalitesi ve komponentlerin birbiriyle uyumlu çalışması da yine önemli faktörler arasında yer alıyor. JCB ekskavatörlerde sadece kalitesini kanıtlamış, kullanıcılar tarafından güven duyulan komponentler kullanıldığı belirtiliyor.



JCB ekskavatörlerde bulunan JCB motorlar sadece ağır iş makinalarında kullanılmak üzere tasarlanmış. Bir motorun iş makinasında verimli çalışması için maksimum torkunun yüksek olması ve bu maksimum torka ve güce düşük devirlerde ulaşması gerekiyor. JCB motorların karakteristik olarak maksimum torku ve gücü düşük devirlerde sağlayabildiği vurgulanıyor.  Makinelerdeki çalışma modu seçimi de yakıt tüketiminde belirleyici oluyor.

JCB ekskavatörlerin çalışma modları yapılacak işe uygun güce kolayca ayarlanabiliyor. Makinelerin hidrolik sisteminin verimli olması da yakıt tüketiminde doğrudan etkili oluyor. JCB ekskavatörlerde, kalitesiyle dünya genelinde kendini kanıtlamış pompa ve hidrolik sistem bileşenleri kullanılıyor. JCB, bu tedarikçilerle çok uzun yıllardır düzenli olarak çalışıyor. Makineler dizayn edilirken komponent üreticileri prosese dahil ediliyor. Böylece JCB motorlar ile hidrolik komponentlerin uyumlu ve verimli çalışması garanti altına alınmış oluyor.

JCB ekskavatörlerde yakıt tüketimini azaltmak için hidrolik rejenerasyon sistemi standart olarak sunuluyor. Tüm yağın tanka dönmemesi hem çevrim süresini kısaltıyor hem de yakıt tüketimini azaltıyor. Bazı hidrolik hareketlerin yapılmasında yer çekiminden faydalanılıyor.

Düzenli bakımların ve kova seçiminin önemi

Makine bakımının düzenli yapılması yakıt tüketimini azaltıyor. Motor filtrelerinin, özellikle hava filtresinin geçirgenliğinin azalması makinanın daha fazla yakıt kullanmasına neden olur. Bu nedenle makinanın periyodik bakımlarının yapılması yakıt tüketimini olumlu yönde etkiler.

Makine kullanım kılavuzlarında bulunan günlük, haftalık, aylık ve saat bazındaki kontroller bakımlar makinadan maksimum performansı alınmasını ve yakıt tüketiminin düşmesini sağlar. Makine üzerinde kullanılan kovanın geometrisi yakıt tüketimine doğrudan etki etmektedir. Kovanın Türkiye’deki satış ve satış sonrası hizmetleri SİF İş Makinaları tarafından sağlanan JCB, ürünlerini geliştirirken güç, dayanıklılık, arıza sebebiyle plansız duruş zamanının azaltılması, konfor ve bakım kolaylığı ile birlikte minimum toplam sahip olma maliyeti ile de sahiplerine avantaj sağlamasını hedefliyor.

Makinelerin kullanım ömürleri boyunca düşük maliyetli olarak işletilebilmesi için önemli faktörlerin başında yakıt tüketiminin düşük olması geliyor. Hidrolik iş makinelerinde yakıt tüketiminin düşürülmesi için düşük yakıt tüketimine sahip motorun yanı sıra komponent kalitesi ve komponentlerin birbiriyle uyumlu çalışması da yine önemli faktörler arasında yer alıyor. JCB ekskavatörlerde sadece kalitesini kanıtlamış, kullanıcılar tarafından güven duyulan komponentler kullanıldığı belirtiliyor.

JCB ekskavatörlerde bulunan JCB motorlar sadece ağır iş makinalarında kullanılmak üzere tasarlanmış. Bir motorun iş makinasında verimli çalışması için maksimum torkunun yüksek olması ve bu maksimum torka ve güce düşük devirlerde ulaşması gerekiyor. JCB motorların karakteristik olarak maksimum torku ve gücü düşük devirlerde sağlayabildiği vurgulanıyor. Makinelerdeki çalışma modu seçimi de yakıt tüketiminde belirleyici oluyor. JCB ekskavatörlerin çalışma modları yapılacak işe uygun güce kolayca ayarlanabiliyor.
Makinelerin hidrolik sisteminin verimli olması da yakıt tüketiminde doğrudan etkili oluyor. JCB ekskavatörlerde, kalitesiyle dünya genelinde kendini kanıtlamış pompa ve hidrolik sistem bileşenleri kullanılıyor. JCB, bu tedarikçilerle çok uzun yıllardır düzenli olarak çalışıyor. Makineler dizayn edilirken komponent üreticileri prosese dahil ediliyor. Böylece JCB motorlar ile hidrolik komponentlerin uyumlu ve verimli çalışması garanti altına alınmış oluyor.

JCB ekskavatörlerde yakıt tüketimini azaltmak için hidrolik rejenerasyon sistemi standart olarak sunuluyor. Tüm yağın tanka dönmemesi hem çevrim süresini kısaltıyor hem de yakıt tüketimini azaltıyor. Bazı hidrolik hareketlerin yapılmasında yer çekiminden faydalanılıyor. Düzenli bakımların ve kova seçiminin önemi
Makine bakımının düzenli yapılması yakıt tüketimini azaltıyor. Motor filtrelerinin, özellikle hava filtresinin geçirgenliğinin azalması makinanın daha fazla yakıt kullanmasına neden olur. Bu nedenle makinanın periyodik bakımlarının yapılması yakıt tüketimini olumlu yönde etkiler.

Makine kullanım kılavuzlarında bulunan günlük, haftalık, aylık ve saat bazındaki kontrollerbakımlar makinadan maksimum performansı alınmasını ve yakıt tüketiminin düşmesini sağlar. Makine üzerinde kullanılan kovanın geometrisi yakıt tüketimine doğrudan etki etmektedir. Kovanın malzemeye kolayca girmesi yakıt tüketimini azaltır. İşe uygun olarak kullanılabilecek en düşük bıçak genişliğine sahip kova kullanımı, kovanın malzemeye girişini kolaylaştıracak ve yakıt tüketimini düşürecektir. JCB ekskavatörlerdeki kova tasarımının optimum seviyede malzeme taşıma kapasitesine sahip, uygun genişlikte yapıldığı vurgulanıyor. Sert malzemelerde kullanılacak kovalar ise delta bıçaklı olarak üretilebililiyor.



Düşük iş çevirim süresi = Düşük yakıt tüketimi

Ekskavatörlerde iş çevirim süresi; kova yükleme, yüklenmiş kova ile dönüş, kova boşaltma, boş kova ile dönüş sürelerinin toplamından oluşur. Bu sürelerin kısaltılması, makinanın işi yapma süresinin kısaltılması ve yakıt tüketiminin düşürülmesi anlamına gelir. Dolayısıyla ekskavatörler her zaman iş çevirim süresinin en kısa olacağı şekilde konumlandırılmalıdır.

Kova yükleme süresinin kısaltılması; makinanın koparma kuvvetinin yüksek olması, hidrolik sistemin hızı ve kova geometrisi sayesinde sağlanabilir. Koparma kuvvetinin yüksekliği makinanın hidrolik sisteminden gelen güce, kol uzunluğuna ve kova geometrisine bağlıdır. Makinanın kule dönüş hızı çevrim süresini iki defa etkilediğinden, dönüş hızının yüksek olması çevrim süresini büyük miktarda etkilemektedir. JCB ekskavatörlerde hidrolik sistemin sektörce kabul görmüş komponentlerden oluşması ve bunların birbiriyle uyumlu olması sayesinde kule dönüş hızının, tonajındaki birçok rakibine kıyasla daha yüksek olduğu belirtiliyor. Kule dönüş torkunun ve hızının yüksek olması verimliliği artırırken yakıt tüketimini azaltıyor.

Ekskavatörlerle çalışırken makinanın en az kule dönüşü yapacak şekilde konumlandırılması verimlilik ve yakıt tüketimi açısından önem taşıyor. Minimum dönüş yapılacak şekilde kamyonun ve makinanın konumlandırılması çevrim süresini kısaltacak ve yakıt tüketimini düşürecektir.

JCB’nin tasarımda önem verdiği konulardan bir diğerinin de güvenlik olduğu belirtiliyor. Makinenin güvenlik sistemlerinin çalışır durumda olması, kullanım kolaylığı, operatör kabininin konforu operatörün makineye olan güvenini ve verimliliğini arttıracaktır.

Kobelco

Ekskavatör üretimindeuzmanlaşarak bu alandaki teknolojik gelişime liderlik eden markalar arasında yer alan Kobelco; güçlü, dayanıklı, yakıt verimliliği yüksek ve bir o kadar da çevre dostu makineler geliştirmeye odaklanıyor.



Kobelco ekskavatörlere güç veren yüksek basınçlı commonrail yakıt enjeksiyonlu motorlarda, oksijen konsantrasyonunu korumak için hava emiş sıcaklığını düşüren, soğutmalı EGR (Egzoz Gazı Devridaim) bulunuyor. Çoklu enjeksiyon sistemi, yakıt verimliliğini en üst düzeye çıkarmak için kendini ayarlayarak orta/düşük devirlerde yüksek tork sağlıyor. Böylece yüksek yakıt verimi sağlayan motordan atmosfere salınan PM (partikül madde) ve NOx gazları ciddi oranda azaltılmış oluyor.

Akıllı kontrol sistemiyle verim kaybı önleniyor Yeni nesil motor kontrolü, motorun mümkün olan en düşük verim kaybı ile çalışmasını sağlamak için hidrolik yük artışında oluşan ani değişikliklere tepki veren, yeni ITCS sürümü tarafından yönetiliyor.

ITCS (Intelligent Total Control System - Akıllı Kontrol Sistemi) makine fonksiyonlarının kapsamlı şekilde kontrol edilmesini sağlayan gelişmiş bir sistem olarak tanımlanıyor. Kontrol valfi spullarından bağlantı noktalarına kadar hidrolik hatların tüm bileşenleri üzerinde basınç kaybını önleyecek düzenlemeler yapılmış. Yüksek verimli pompa ile kullanılan bu sistemin enerji kaybını minimuma indirdiği belirtiliyor.

Kumanda kolları bırakıldığında motor otomatik olarak rölanti devrine düşüyor. Makine tekrar kullanılmaya başlandığında motor devri ayarlandığı değere geri dönüyor. Bununla birlikte standart olarak sunulan otomatik stop sistemi, makine 1 dakikadan fazla rölantide çalışırsa motoru otomatik olarak durduruyor. Bu özellikler hem yakıt tasarrufu sağlıyor hem de egzoz gazı salınımını azaltıyor. ECO modu ile daha yüksek yakıt tasarrufu


Yeni Kobelco ekskavatörlerdeki ECO modu, daha yüksek seviyede yakıt tasarrufu elde etmek için motor ve diğer bileşenlerin çalışma verimliliğini en üst seviyeye çıkarıyor. Yapılan işe ve çalışma koşullarına en uygun olan çalışma modunu seçmek için bir tuşa basmak yeterli oluyor.
Sunulan çalışma modları:

H modu: Zorlu işlerde yüksek üretkenlik için azami güç
S modu: Çeşitli şehir içi mühendislik projeleri için üretkenlik ile yakıt tasarrufu arasındaki ideal denge
ECO modu: Genel amaçlı kullanım ve hassasiyet gerektiren işlerde minimum yakıt tüketimi.


KOMATSU

Temsa İş Makinaları’nın Türkiye distribütörlüğünü yürütmekte olduğu Komatsu, geniş ürün hattı ile dünyanın en büyük iş makineleri üreticileri arasında yer alıyor. Komatsu’nun her bir ürün grubu için ayrı ayrı geliştirdiği ve patentini aldığı makine verimliliğini arttıran ve yakıt tüketimini düşüren kendine özgü tasarımları olduğu belirtiliyor.



Ekskavatörlerdeki yakıt verimliliğine yönelik ön plana çıkan özelliklerin başında ise dişli pilot pompa olmaması, kapalı hidrolik sistem kullanılması, maksimum çalışma basıncının 390-400 bar olması ve dört farklı ekonomi moduna sahip olması geliyor.

Pilot pompasız yüksek güç ve yakıt ekonomisi

Piyasadaki ekskavatörlerin genelinde, operatör makine kumanda levyeleri için bir dişli pilot pompa bulunur. Dolayısıyla dizel motorun ana hidrolik pompalarla birlikte levyeler için bu küçük dişli pompayı da beslemesi gerekir. Komatsu’da ise levyeler ihtiyaç duyduğu hidrolik yağı hidrolik ana kumanda valfi üzerinde yer alan Komatsu patentli, kendi kendine azaltan anlamına gelen selfreducing valf üzerinden alıyor. Sistemde bir dişli pilot pompa olmaması, dolayısıyla dizel motorun sadece ana hidrolik pompaları beslemesi sebebiyle daha az beygir gücü ile daha az yakıt tüketilirken, daha verimli çalışılabildiği belirtiliyor. Ana hidrolik kumanda valfi C.L.S.S. ise kapalı hidrolik sisteme sahip bulunuyor. Bu da levyelerde sürekli hazır güç olmasını sağladığı için makinanın seriliğini arttırıyor ve makine bunun için ekstra güç sarf etmediğinden dolayı ekstra yakıt tüketmiyor.

Hidrolik pompa ve ana kumanda valfinin maksimum çalışma basıncı 390-400 bar olmasının pazardaki mevcut ekskavatörler arasında Komatsu’ya rakipsiz bir güç kazandırdığı vurgulanıyor. Makinanın gücünün yüksek olması sebebiyle ekonomi modunda çalışırken bile zorlanmadığı, dolayısıyla daha az yakıt tüketimi sağlandığı belirtiliyor.

Komatsu ekskavatörlerdeki yakıt verimliliğini artıran diğer bir özelliğin ise rakiplerinde bulunmayan, ekonomi modunun E0, E1, E2, E3 olarak adlandırılan 4 farklı kullanım şeklinin olması olarak ifade ediliyor. Bu 4 farklı mod ile en optimum yakıt tüketimi ve güç ile makinanın kullanılabildiği belirtiliyor.

Bakım ve kontrollerle kayıplar önleniyor

İş makinalarının sorunsuz, yüksek performansla çalışması ve küçük sorunların büyüyerek tamir edilemez ya da büyük maliyetli arızalara dönüşmemesi için günlük çalışma saatine göre periyodik bakımlarının yapılması büyük önem taşıyor. Haftalık olarak tüm radyatör peteklerinin temizlenmesi, kayışların gerginlik kontrollerinin yapılması, klima sisteminin, filtrelerin ve akülerin kontrollerinin yapılması tavsiye ediliyor. Hava filtrelerini düzenli temizlemek ve gerekiyorsa yenilemek yakıt tasarrufu sağlıyor. Ayrıca uygun kova tasarımı ve yeni tırnak uçları ile de gücün toprağa en verimli şekilde aktarılması, kayıpların engellenmesi sağlanıyor.

Yakıt tasarrufu için operatörlere de çok iş düşüyor

Yakıt tüketimi konusunda iş makinesi ne kadar donanımlı olursa olsun, operatörlere de çok iş düşüyor. Bu konuda öncelikle aracın sabit bir devirde kullanılması tavsiye ediliyor. Sık sık hızlanmak veya yavaşlamak yakıt tüketimini arttırıyor. Motoru çalıştırdıktan hemen sonra ve durdurmadan hemen önce 5 dakika boyunca rölantide tutmak yeterliyken, gereksiz yere rölantide geçirilen süre, nedensiz yakıt tüketimine sebep oluyor. Dolayısıyla mümkün oldukça motoru durdurmak, gereksiz yere rölantide çalışmasından kaçınmak gerekiyor. Hidrolik basıncı boşaltmaktan da mümkün oldukça kaçınmak gerekiyor. Hidrolik basınç boşaldığında, kepçe kazarak kum ve toprak çıkarmayacak, yani iş yapılamayacak ancak yakıt tüketimi devam edecektir. Motor devrini düşürmek ve ekonomi modunda çalışmak da yakıt tüketimini azaltan etkenler arasında gösteriliyor.



Düşük motor devri verimliliği düşerse de daha iyi yakıt verimiyle bunu telafi eder. Ekonomi modu ise motor
gücünü maksimum gücünün %85’ine sınırlayarak yakıt tasarrufu sağlıyor. Damperli kamyonlara yükleme yaparken, dönüş açısını düşürmek çalışma periyodunu hızlandırırken, saat başına verimliliği ve yakıt verimliliğini arttırır. Yüksek yürüme hızları, daha yüksek motor devri ve bundan dolayı daha fazla yakıt tüketimi anlamına gelir. Yük boşaltma işlemi sırasında, gövdenin kaldırma hızı motor devrine orantılı olarak değişir.

Bu nedenle, gövde ne kadar hızlı yükselirse, motor o kadar fazla yakıt tüketecektir. Yük boşaltma işlemi düşük motor devrinde yapıldığında daha az yakıt tüketilir.

Temsa İş Makinaları, müşterilerine sadece ürün satmanın ötesinde onların  çözüm ortağı olma hedefiyle operatörlere yönelik; araçları nasıl doğru kullanacakları, nasıl ömrünü uzatacakları, yakıt tüketimini nasıl azaltacakları konusunda eğitimler düzenliyor. Sadece yakıt tüketimine özel olarak Temsa İş Makinaları ve Komatsu’nun birlikte oluşturduğu Komatsu Yakıt Tasarrufu Eğitimleri de veriliyor. Bu tarz eğitim talepleri için Temsa İş Makinaları Bölge Yöneticileri ile irtibata geçilmesi gerekiyor.

MST

Kazıcı yükleyici, mini ekskavatör ve teleskobik yükleyici üretimi konusunda önemli bir birikime sahip olan MST Satış Pazarlama ve Yatırım A.Ş., 3 yıllık bir tasarım ve geliştirme süreci sonunda bu ürün gruplarına paletli ekskavatörleri de ekledi.



Yeni MST ekskavatörlerin kalbinde, yakıt verimliliğini ile ön plana çıktığı belirtilen Deutz marka motor bulunuyor. Ancak böylesine kompleks makinalarda motor tek başına verimlilik konusunda yeterli olmuyor. Motor ile pompanın kontrol üniteleri aracılığıyla çok iyi şekilde eşleştirilmesi ve kayıpların minimuma indirilerek, üretilen gücün işe dönüşmesinin sağlanması gerekiyor. MST ekskavatörler için tamamen Türk mühendisleri tarafından, makinanın ana performans verileri göz önünde bulundurularak geliştirilen özel bir yazılım ile sınıfının altında yakıt tüketim değerleri elde edildiği ifade ediliyor.

Hedef: Ton başına maliyeti düşürmek

Operatöre sunulan 3 farklı güç modu (E-ekonomi, S-standart ve P-power) ile yapılan işin gereklerine uygun  olarak yüksek performans ve ekonomik şekilde çalışma imkânı sağlanıyor. Böylece yapılan işin gereklilikleri yerine getirilirken daha verimli çalışarak, ton başına maliyeti kontrol altına almak hedefleniyor. Yine yazılım üzerinden kontrol edilen ‘Yüke Duyarlı Kazı Hızlandırma’ fonksiyonu sayesinde kazı sırasında yüke duyarlı olarak motor devrine ve pompa debisine müdahale edilerek kazı işlemi otomatik olarak hızlandırılıyor.

İş makinelerinde uzun rölanti süreleri gereksiz yakıt tüketimi anlamına gelir. MST ekskavatörlerde bulunan Otomatik Rölanti (Auto Idle) sistemi bunun önüne geçiyor. Operatör levyeleri nötr pozisyona alındığında sistem bunu otomatik olarak algılayarak motor devrini önce 1.400 rpm seviyesine, daha sonra da motor rölanti değerine çekerek gereksiz yakıt harcanmasını engelliyor. Operatör levyelere tekrar dokunduğu anda motor devri ayarlanan çalışma modu seviyesine tekrar geliyor. Bu özellik istenirse operatör tarafından devre dışı bırakılabiliyor. Sadece tırnak seçimi bile yakıt tüketimini %3-4 etkiliyor

Makinelerde ideal yakıt verimliliği sağlanması için yapılan bütün bu çalışmalarla birlikte yine en büyük sorumluluk kullanıcıya, yani operatörlere düşüyor. Bir sistem ne kadar iyi tasarlanmış olursa olsun, bakımlarının düzenli yapılmaması durumunda kayıp ve kaçaklar gerçekleşebilir. Makinaların periyodik bakımları aksatılmamalı, yağ ve filtre değişimleri zamanında yapılmalıdır. MST ekskavatörlerde kullanılan yağın MST standartlarına uygun orijinal yağ olması tavsiye ediliyor. Ayrıca günlük yağlama işlemlerinin de önemli olduğu, özellikle mafsal bölgelerinin bakımının makine performansına doğrudan etki edeceği vurgulanıyor.

Kazı esnasında harcanan yakıtın verimliliği için özellikle kova tasarımı ve yapılan işe uygun tırnak seçimi de bir başka önemli konudur. Yalnızca doğru tırnak tipi seçiminin bile yakıta %3-4 seviyelerinde olumlu olumsuz etki ettiğinin yapılan testler sırasında gözlendiği belirtiliyor. Kova seçimi de yakıt tüketimine doğrudan etki ediyor.

Gereğinden daha ağır bir kova veya çok geniş kova ağzı gibi temel tasarımsal sorunlar her harekette arm ucunda daha fazla yük yaratacağından yakıtı ciddi anlamda arttıracaktır. Makinenin sahada doğru konumlandırılmasının ve operatörlerin yakıt üzerindeki etkisi nedir?

Nelere dikkat edilmelidir?

Makinelerin sahadaki hareketliliği ve konumlandırılması da yakıt üzerinde doğrudan etkili oluyor. İş makinaları tabiatları gereği çok fazla hareket ettirilmesi tavsiye edilen makinalar değildir. Tabii ki yapılan her işin kendi içinde yürütme gereksinimleri oluyor, ancak şu da unutulmamalıdır ki en fazla yakıt sarfiyatı makinaların yürütülmesi durumunda ortaya çıkıyor. Sonuçta tonlarca ağırlığı hareket ettirmek büyük miktarda güç, dolayısıyla yakıt gerektiriyor. Yükleme işi yaparken, malzeme ile kamyon arasındaki açının 90 derece civarında tutulması gerekiyor. Bu sayede makinanın malzemeyi alıp kamyona boşaltırken hem daha hızlı çalışması hem de gereksiz hareketin önüne geçilerek yakıt tüketiminin azaltılması mümkün olabiliyor. Yine yükleme yapılan yerin alt kısmının beslenerek makinayı kamyon kasa üst çizgisi seviyesine çıkarmak yakıt tüketimine olumlu etki yapacaktır.



Tüm bu bahsettiğimiz konular sonuçta bizi işin merkezine yani operatörlere götürüyor. Aynı otomobillerde olduğu gibi iki mesafe arasındaki optimum hız/yakıt dengesini kurmak nasıl şoförün elindeyse, ekskavatörlerde de bu tamamen operatörlerin elindedir. Gereksiz hareketlerden kaçınıldığı sürece hedefe en ekonomik ve güvenli şekilde ulaşılacaktır.

İşe uygun kapasitede makine seçimi

Bütün bunların ötesinde, değer önemli konu da doğru işe doğru ekipman seçimidir. Az yakıt tüketmek için küçük tonajlı bir makine kullanmak doğru değildir.

Bu, yapılan işin uzamasına veya hiç yapılamamasına sebep olabilir. Benzer şekilde büyük ekipman tercih edilmesi de… Bu noktada ideal çözüm, yapılacak işin çok iyi analiz edilerek mümkün olan en optimum çözümün bulunmasıdır.

MST, uzman satış ve teknik personeliyle müşterilerinin çalışma alanlarını analiz ederek en uygun makineleri seçebilmelerine destek oluyor. Böylece daha uzun süreli ve sağlıklı iş birlikleri kurmayı hedefliyor.


SUMITOMO

TSM Global güvencesiyle Türkiye pazarına sunulan SUMITOMO’nun Japonya’da hem enerji  tasarruf ödülü hem de en iyi dizayn ödülü kazanan yeni 6 serisi paletli ekskavatörlerinin, yenilenmiş yapısı sayesinde %20 ’ye varan yakıt tasarrufunun yanı sıra mükemmel performans ve konfor sağladığı belirtiliyor.





Dünya’nın önde gelen paletli ekskavatör üreticilerinden SUMITOMO’nun yeni 6 serisinin yakıt tasarrufunun temelinde, geliştirilmiş yeni “Space 5 Plus” motor ve yeni “SHIS Plus” hidrolik sistemi bulunuyor. SUMITOMO’nun yeni motor sistemi, common rail yakıt enjeksiyonu, soğutmalı EGR sistemi ve W/G’li (egzoz baypası) turbo şarj ile yakıt verimliliğini ve çevresel performansı optimize ediyor.

Daha fazla yakıt ekonomisi için yenilikçi teknolojiler

SUMITOMO yeni 6 serisi ekskavatörlerde ekstra yakıt verimliliği için geliştirilen birçok yenilikçi teknoloji bulunuyor. SSC (Piston Strok Denetimi) sistemi sayesinde ağır iş çalışması esnasında motor yükü azaltılırken,
BES (Bom Aşağı Enerji Tasarrufu) teknolojisi ile bom indirildiğinde ve büyük yağ debisi gerektirmeyen dönüş çalışmalarında motor hızının düşürülmesi sağlanıyor. AES (Otomatik Enerji Tasarrufu) teknolojisi, düşük motor yükü algılandığında buna bağlı olarak motor devrini düşürüyor. PTR (Pompa Geçişinde Düşüş) teknolojisi, pompa debi gereksinimi ani pompa yükü ile azaldığında motor yükünü düşürüyor. Rölantide motor kapatma  özelliği ile makine ayarlanan bir süre kullanılmaması durumunda motor otomatik olarak durdurulurken; otomatik rölanti özelliği ise levyeler boş konuma alındıktan yaklaşık 5 saniye sonra motorun rölantide devam etmesi sağlanıyor. Geliştirilen bu sistemler yüksek verimle iş üretmeyi sağlayan SP, H ve A modları fonksiyonları ile birleşerek operatörün çok hızlı ve konforlu şekilde kazı ve yükleme yapmasına imkân sunuyor.

SUMITOMO paletli ekskavatörlerin tasarımı sürecinde son derece sade ve akıllı bir hidrolik sistem ile donatıldığı; aynı zamanda dünyanın en kaliteli komponentlerinin mümkün olan en üst düzey uyum ile birleştirildiği belirtiliyor. Bunun SUMITOMO paletli ekskavatörlere, arıza sebebi ile en az duruş veren makineler unvanını kazandırdığı ifade ediliyor.

Bununla birlikte makine çalışma ve yükleme sürelerinin hızlandırmasıyla birim zamandaki üretimin %15‘e varan seviyede artırılması sağlanmış. Böylece birim zamanda artan üretim miktarı, düşen yakıt tüketimi ile birleşince, ton veya metreküp başına maliyetlerde de ciddi oranda iyileşme sağlandığı vurgulanıyor.

Güçlü ve sağlam tasarımla kesintisiz üretim

7 tondan 80 tona kadar farklı ebatlarda sunulan SUMITOMO paletli ekskavatörlerde daha verimli çalışma için geliştirilen motor ve hidrolik sistemin yanı sıra konstrüksiyon tasarımına da büyük önem verildiği vurgulanıyor. Özel olarak ısıl işlem görmüş ve güçlendirilmiş yürüyüş takımları, zırhlı yapısı ile koruma sağlarken, uzun tip yürüyüş sistemi ile hem dengeli birleşince, ton veya metreküp başına maliyetlerde de ciddi oranda iyileşme sağlandığı vurgulanıyor. Özel olarak ısıl işlem görmüş ve güçlendirilmiş yürüyüş takımları, zırhlı yapısı ile koruma sağlarken, uzun tip yürüyüş sistemi ile hem dengeli hem de çok daha seri hareket imkânı sağlanıyor. SUMITOMO ekskavatörler sert ve aşındırıcı zeminler üzerinde dahi yüksek performansı ile kesintisiz üretim imkânı sunuyor.

Uzaktan takip sistemi ‘G@Nav’

SUMITOMO‘nun makine uzaktan takip sistemi G@Nav, kullanıcılara standart olarak sunuluyor. G@Nav sayesinde, uydu iletişimi ve internet aracılığı ile makinenin anlık ve uzun dönemli çalışma bilgilerini ekran üzerinden takip edebilme imkânı sağlanıyor. Ayrıca, makineyi coğrafik olarak pozisyonlandırma, coğrafik sınır çizme, çalışma alanını takip edebilme, yakıt tüketimi ve arıza kodlarının kayıt edilmesi ve takibi imkanları da sunuluyor. G@Nav ile kestirme bakımlar yapılabildiği gibi makinedeki olası problemlerin önüne geçilebiliyor. Böylece daha az duruş ve daha yüksek verimle çalışma imkânı sağlanıyor. Sistem ile operatör verimi de takip edilerek, olası aksaklıkların giderilmesi için eğitim verilerek çok daha verimli ve düşük maliyetli çalışma imkanının önü açılıyor.




MTG Starmet tırnakları ile artan yakıt tasarrufu

TSM Global, sunduğu MTG Starmet tırnak sistemleri ile SUMITOMO ekskavatörlerin yakıt tasarrufunu daha ileri boyuta taşımayı vadediyor. Bu sistemlerin özel tasarımı sayesinde sivri formunu koruduğu ve dalıcılık özelliğini kaybetmediği belirtiliyor. MTG Starmet sisteminin bu özelliği ile makinanın kazı ve yükleme hızı performansı artarken, yakıt sarfiyatının önemli ölçüde düştüğü ifade ediliyor. Ayrıca özel tasarımı ile kolay söküm-takım
imkânı sunan Starmet tırnaklarının değişimi sırasında zaman tasarrufu sağlanarak makinenin daha verimli şekilde kullanılabildiği belirtiliyor.


VOLVO

Volvo İş Makineleri'nin Türkiye’deki distribütörü olan Ascendum Makina, konu yakıt
verimliliği olduğu zaman sadece makinelerinin teknik özellikleriyle saatteki yakıt tüketimini
azaltmaya değil, istenilen işin nasıl daha az maliyetle yapılabileceğine odaklanarak, bu
konuda kullanıcıları bilgilendirmeye yönelik yenilikçi çalışmalar yapıyor.



Yakıt verimliliği konusunda oldukça hassas bir tasarım ve üretim sürecine sahip olduğu belirtilen Volvo ekskavatörler; gelişmiş motor, aktarma organları, hidrolik, elektrik ve elektronik teknolojilerle donatılıyor.

Yakıt ekonomisinin merkezinde hidrolik sistem bulunuyor

Türkiye pazarına sunulan yeni ‘D’ ve ‘E’ serisi Volvo ekskavatörler, yeni nesil ‘pozitif hidrolik sistem’ kontrolüne sahip bulunuyor. Pozitif hidrolik sistem ve ana kontrol valfleri, her işe göre daha hassas hidrolik akış sağladığı gibi devredeki kayıpları azaltarak; daha kısa çevrim süreleri ile birlikte yakıt sarfiyatını azaltıyor. Operatörün levye hareketlerine çok daha hassas ve hızlı şekilde cevap verebilen pozitif hidrolik sistem, yapılan işteki performansın ve üretim kapasitesinin artmasını sağlıyor. Hidrolik sistem, daha yüksek verimlilik için birçok fonksiyonu kendi içerisinde operatörün müdahalesine gerek kalmadan otomatik olarak sağlıyor. Volvo ekskavatörlerde, hidrolik pompanın motordan gereksiz yere güç çekmesini önleyen (güç veya hızdan kayıp olmayacak şekilde), böylece daha ekonomik çalışmayı sağlayan ‘Eco Mode’ standart olarak sunuluyor, operatörler kendilerine sunulan 10 farklı çalışma modu (I1, I2, F1, F2, G1, G2, G3, G4, H, PMax) arasından uygun olanı seçerek çalışıyorlar. Yakıt sarfiyatının daha yüksek olduğu Pmax seçeneğinin normal devir seçicide değil, tuş takımı üzerinde ayrı bir noktada bulunması, operatörü sadece ihtiyaç anında bu modu seçmeye teşvik ediyor.

Operatörlerin sahayı ve çalışma şeklini iyice analiz edip, uygun modu seçmeleri yakıt verimliliğin en önemli anahtarlarından biri olarak gösteriliyor.

Örneğin; aslında 1.700 d/d ile yüklenebilecek bir kamyonu, 1.800 d/d ile yüklemeye çalışmak, motorun fazladan 100 d/d daha hızla dönmesine, dolayısıyla daha fazla yakıt tüketimine neden olacaktır. Volvo ekskavatörlerin kalbinde bulunan, düşük devirlerde yüksek tork üreten ve kalitesiyle kendini dünya çapında kanıtlamış olan Volvo motorların, yüksek performans ve yakıt ekonomisi açısından kullanıcılara avantaj sağladığı vurgulanıyor. Operatörün çalışmadığı durumlarda makineyi rölanti devrine alan ve gereksiz yakıt sarfiyatını engelleyen ‘otomatik rölanti’ özelliği de Volvo ekskavatörlerde standart olarak sunuluyor.

Verimliliği artıran yenilikçi sistemler ve eğitim çalışmaları

Volvo ekskavatörlerde hem makinenin hem de operatörün performansını takip etmeyi sağlayan MATRIS programı aracılığıyla makine ve işletim geçmişine ait detaylı raporlar alınabiliyor. Bu raporlar çerçevesinde bilgilendirilen operatörlerin makineleri doğru ve yüksek performanslı kullanması sağlanıyor.

Ascendum Makina ve Volvo İş Makineleri işbirliğiyle düzenlenen ‘Eco Operator Training’, yani ekonomik makine işletme eğitimi ile operatörlerin yakıt verimliliğini artırmak için özel çalışmalar da yapılıyor. Volvo İş Makineleri’nin ekskavatörler için özel olarak geliştirdiği ‘Co-Pilot’ isimli kazı destek yazılımı, hangi derinlikte kaç metre kazılacağını ve kazılan noktadan ne kadar malzeme çıktığı gösteren ve buna göre tüm bir çalışma planının en ekonomik şekilde yapılmasını sağlayan yeni sistem. Bu sistemin varlığının bile Volvo İş Makineleri’nin ‘verimlilik’ kavramına ne kadar çok önem verdiğinin başlı başına bir kanıtı olarak gösteriliyor.

Bakımsız makine = Verimsiz makine

Yakıt verimliliği, makinenin yakıt tüketimiyle üretim kapasitesinin bir bütünüdür. Bakım, onarım ve düzenli kontrolleri yapılmayan bir makinenin üretim kapasitesi bundan doğrudan etkilenecektir. Örneğin, aşınmış tırnaklar ile kazı yapmak, malzemeye yeterince penetrasyon yapılmasını engelleyecek ve operatör makineyi zorlayacaktır. Dolayısıyla bir yandan yakıt tüketimi artarken, diğer yandan üretim düşecektir. Bu da üretilen ton başına yakıt tüketiminin artması anlamına gelecektir. Yine aşınmış bir yürüyüş takımı, makinenin yürümesini zorlaştırır ve yakıt tüketimini etkiler. Hava filtreleri zamanında temizlemez ve gerekiyorsa değiştirilmezse, makinenin performansı düştüğü gibi daha ciddi sıkıntılara da neden olabilir. Bakımı ve düzenli kontrolleri yapılmayan bir iş makinesi her zaman sorun çıkarma potansiyeline sahiptir. Ağır iş yapan bu araç sınıflarının düzenli olarak motor, hidrolik ve yürüyen aksam gibi kısımlarının kontrol edilmesi ve bakım onarım faaliyetlerinin yapılması gerekir.

Kalifiye operatörlerle verimlilik artıyor

Bir makine ne kadar verimli olursa olsun, sonuçta işin merkezinde operatör vardır. Bu sebeple makinesini iyi tanıyan, çalışma şartlarını analiz edip, sahayı okuyabilen ve makinesini buna göre kullanan bir operatör hem daha fazla üretim yapılmasını hem de daha az yakıt ile ekonomik ve güvenli şekilde çalışılmasını sağlar. Merak etmek, ilgilenmek ve eğitim bu işin olmazsa olmazlarıdır. Ascendum Makina ve Volvo İş Makineleri uygulama mühendisleri, makinelerin sahada en uygun şekilde konumlandırılmasının yakıt tüketimini, üretimi ve dolayısıyla verimliliği doğrudan etkilediğini belirtiyorlar. Ekskavatörlerle zemin seviyesinden mi yükleme yapılıyor yoksa üstten mi?

Üstten yükleme yaparken malzeme 45 derece, 90 derece ya da daha da kötüsü 180 derece ile mi yükleniyor? Çift taraflı mı yükleme yapılıyor yoksa tek taraflı mı? Sadece ekskavatörlerin değil yükleme alanındaki tüm makinelerin, genel ergonomi düşünülerek yerleştirilmesi gerekiyor. Zira bu değişkenlerin hepsi iş çevrim süresini etkiliyor. Doğru planlama ve konumlandırma ile daha az zamanda yapılabilecek bir işi daha uzun sürede yapmak, sadece verim kaybı değil, aynı zamanda daha fazla yakıt tüketimi anlamına gelecektir.