Forum Makina

Medeniyetin yollarını açan greyderlerin ilk örnekleri insan ve koşum hayvanları tarafından çekiliyordu. O dönemdeki modellerde düz olan greyder bıçakları, mekanik bir mekanizma ile sadece aşağı yukarı yönde hareket ettirilebiliyordu.

Mucit J.D. Adams, özellikle eğimli yol kenarlarında bu şekilde çalışmanın zorluğunu gördü ve tekerlekleri yatarak bıçağın kenarlarından gelen itme gücünü dengeleyen yeni bir greyder geliştirdi. 1885’te üretilen ‘The Little Wonder’ adlı bu greyderin eğimli sabit bir bıçağı ve yanlara doğru açı alarak yatabilen tekerleri vardı.

Motorun icadını takiben ilk kendinden tahrikli greyderin (Hi-Way Patrol), 1919 yılında Russell Grader Manufacturing Company tarafından üretildiği belirtiliyor. Bu ilk modellerde greyder bıçağı, öndeki çekici üniteye (traktör) bağlı bir ataşman olarak tasarlanmıştı.

Firmayı 1928 yılında satın alan Caterpillar, traktör ve greyderi bütünleşik şekilde tasarlayıp, paletli yürüyüşleri tekerleklerle değiştirerek 1931’de dünyanın ilk lastikli ve kendinden tahrikli greyderi olan ‘the Caterpillar Auto Patrol’ modelini üretti.

İlk modellerde bıçak kontrollerinin mekanik olması hem yorucu hem de tehlikeliydi. 1920’lerin ortasından itibaren başta Galion ve Huber gibi üreticiler olmak üzere tüm greyderler zaman içerisinde mekanikten hidrolik kontrole geçti.

Bugüne kadar geçen zaman içerisinde greyderlerin görünümünde fazla bir değişiklik olmadı. Ancak iş verimini ve kullanım kolaylığını artırmaya yönelik birçok yeni özellik eklendi. Kabinleri artık çok daha konforlu hale geldi. Değişken motor güç aralıkları ile sunulan kullanımı kolay otomatik şanzımanlar yapılan işin kalitesini ve hızını önemli ölçüde geliştirdi.

Sektörde kullanımı en zor ve ustalık gerektiren makine greyder olarak bilinir. Greyder operatörü makinenin pek çok fonksiyonunu aynı anda kullanmak ve aynı zamanda malzemeyi serdiği ya da kazdığı yolda ne gibi değişimlerin olduğunu sürekli gözlemlemek zorundandır. Tüm bunları yaparken makinenin direksiyon hâkimiyetini de sağlaması gerekir. Ayrıca greyder operatörlerinin mühendis ya da topoğrafın dilinden çok iyi anlamalı ve yapılan işi çok iyi bilmelidirler.

Bu yüzden diğer operatörler arasında en yüksek maaşı hep onlar alırdı. Ancak son yıllarda geliştirilen joystick kumanda ve otomatik seviyeleme sistemi gibi özellikler greyder operatörlerinin işini önemli ölçüde kolaylaştırıyor…

Türkiye Greyder Satışları (Adet)

Greyderler inşaat çalışmalarında, ocak ve madencilik uygulamalarında, taşıma yollarının bakımında, yol inşaatlarında sıfırlama ve tesviye işlemlerinde, asfalt uygulamalarında ve karla mücadelede yoğun olarak kullanılıyorlar. Çeşitli uygulamalarda kullanıldığından dolayı farklı tonaj ve özelliklerde üretilirler. Yine farklı uygulamalar için riper, kar bıçağı, vb. farklı ataşmanlar takılarak kullanılabilirler.

Greyderlerin temel performans özellikleri arasında çalışma ağırlığı, motor gücü ve torku, bıçak basma ve bıçak çekme gücü, belden kırma açısı, ön teker yatırma açısı ve tüm bıçak kontrol hareketleri sayılabilir.

Ekskavatör veya lastikli yükleyiciler kadar büyük bir pazarı olmasa da greyderler şantiyelerin vazgeçilmezidir. Türkiye’de Karayolları Genel Müdürlüğü, belediyeler, büyük inşaat ve madencilik firmaları tarafından yoğun olarak kullanılıyorlar. Son olarak 2015 yılında özellikle kamu alımlarıyla greyder satışlarda önemli bir artış yaşandığı görülüyor.

CATERPILLAR

En başından bu yana greyder teknolojisinin gelişiminde önemli bir paya sahip olan Caterpillar’in Türkiye’de 120M, 140M ve 160M modelleri ön plana çıkıyor.

Caterpillar’ın M Serisi greyderlerdeki joystick kumanda özelliğiyle sektörde yeni bir çağ başlattığını söylemek yanlış olmaz. Alışkanlıkları değiştirmek her zaman kolay olmayabiliyor. Ancak joystickli yeni Cat greyderleri kullanan operatörlerin kısa bir süre içerisinde makineye uyum sağladıkları ve bunun geleneksel kumandalara kıyasla yüzde 78’e varan oranda daha az el ve bilek hareketi gerektirdiği belirtiliyor. Önceden kullanımı zor ve yorucu olan greyderlerin böylece artık daha verimli ve daha konforlu şekilde kullanılabildiği ifade ediliyor.

Kabinin ön bölümünde bulunan çok sayıdaki kumanda kolunu ve direksiyonu iki joystick kumandası ile değiştirerek ve kabini daha fazla bacak alanı için uzatarak sektördeki en konforlu operatör kabininin üretildiği vurgulanıyor. Açılı kapı yapısı gibi tasarım özellikleri ile görüş açısı daha da iyileştiriliyor.

Elektronik kontrollü powershift şanzıman ve Cat ACERT™ motor hassas vites geçişleriyle birlikte zeminde yüksek bıçak gücü sağlıyor. Elektro-hidrolik yüke duyarlı sistem operatöre makinenin tüm fonksiyonlarını güvenilir ve hassas bir şekilde kullanabilme imkânı veriyor.

Otomatik diferansiyel kilidi özelliği sayesinde dönüş esnasında diferansiyeli açılıyor ve düz hale gelince yeniden kilitleniyor. Çalışmayı kolaylaştıran bu özellik ile güç aktarma organlarının da korunması sağlanıyor.

Yine bu makinalardaki bıçak sistemi bakımının önceki modellere göre çok daha hızlı olduğu ve böylece bakım için daha az vakit harcandığı ifade ediliyor.

Cat Comfort Serisi süspansiyonlu koltuk ve kol bilek destekleri, gelişmiş konfor ve üretkenlik için tümüyle ayarlanabiliyor. Yüksek kapasiteli klima sistemi operatör kabinindeki nemi gideriyor ve basınçlandırarak tozu dışarıda bırakıyor. Kolay okunan, yüksek görüş yeterliliği sunan göstergeler ve uyarı lambaları operatörün önemli sistem bilgilerinden haberdar olmasını sağlıyor.

Caterpillar’ın Türkiye distribütörü Borusan Makina ve Güç Sistemleri’nden Türkiye greyder pazarına yönelik yapılan açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Motor greyder pazarı 2015’te 2014’de kıyasla neredeyse iki katına çıktı. Özellikle yeni oluşan Büyükşehir Belediyelerinin talepleri ve ülkemizdeki büyük yol projeleri bu makinalara olan talebin artmasına neden oldu. 2016 yılında da bu anlamında yüksek bir pazar tahminimiz var. Özellikle kamudan yüksek bir greyder talebi olacağını bekliyoruz.”

KOMATSU

Dünyanın en geniş iş makinaları ürün yelpazesine sahip markaları arasında yer alan Komatsu’nun greyder kategorisinde Türkiye’de GD555-5 ve GD675-5 modelleri ön plana çıkıyor.

Bu modellerin motor devri kontrol özellikleri ile yakıt tüketiminde önceki modellere kıyasla önemli oranda azalma sağladığı ve ayrıca farklı çalışma modları ile zorlu veya hafif çalışma koşullarına uygun çıkış güçleri elde edilebildiği belirtiliyor.

Komatsu greyderler için özel olarak tasarlanmış olan powershift şanzıman, geniş aralıklarda ve hareket halindeyken otomatik vites değişimi sağlamasının yanı sıra hassas kontrol özelliği de sunuyor. Bayılma önleyici fonksiyon sayesinde düşük hızlardaki kullanımlarda bile motor stop ettirilmeden sarsıntısız çalışma ve yüksek üretkenlik sağlanıyor.

Operatör, işine bağlı olarak ideal şanzıman ayarını seçebiliyor. Ağır tesviye ya da düşük hızda hassas kontrol gerektiğinde otomatik mod tercih ediliyor. Yüksek intikal hızı veya kar küremek için yüksek hız gerektiğinde manuel mod seçilebiliyor.

Özel olarak tasarlanmış altı köşeli kabin yapısı sayesinde, bıçak tablası da dâhil olmak üzere ön ve arka tarafta mükemmel görüş alanı sağlanıyor. Böylece operatör uygulama sonrası geçtiği yerlerin durumunu kolaylıkla görebiliyor. Ayrıca geri yönde ilerlemeler için güvenli bir görüş alanı sağlanıyor. Bu görüş özelliği tüm greyder uygulamalarında üretkenliği arttırıyor. İyi konumlandırılmış bıçak bağlantıları, bıçak tablasının ve ön lastiklerin apaçık görülmesini sağlıyor.

Kabindeki ekstra bacak uzatma boşluğu, operatöre geniş ve rahat bir çalışma alanı sunuyor.

Radyatöre ve soğutucu kanatçığına sıkışan toz, hidrolik kontrollü fanın manuel olarak ters döndürülmesi ile dışarı atılabiliyor.  Böylece fan daha kısa sürede ve kolayca temizlenebiliyor.

Komatsu greyderlerin çok amaçlı bıçak geometrisi, yol yatağını daraltmaksızın, malzemeyi yol ortasına değil de sağ tarafa atarak hendeklerin doldurulmasında zaman ve para tasarrufu sağlıyor. Bunun, Komatsu’nun sıra dışı erişimi ve agresif bıçak açısı ile sağlandığı belirtiliyor. Keskin bir şekilde aşağı açılanmış durumda bile, bıçağın topuğu ile ana şasi arasında yeterince boşluk oluyor. Yüzdürme özellikli ve pilot çek valfli, çok fonksiyonlu kontrol valfleri sayesinde mükemmel bıçak kontrolü sağlanıyor.

Normal çalıştırma esnasında çalışma saati ve kilometre sayacı kolay okunabilen renkli ekranda gösteriliyor. Herhangi bir anormallik ya da aşırı bir yükleme durumunda veya makinanın bakım/kontrolü gerektiğinde, operatörün gereğini yapması için ekranda ilgili aksiyon kodları görüntüleniyor.

Komatsu iş makinelerinin Türkiye distribütörü Temsa İş Makinaları firmasından Türkiye greyder pazarı ile ilgili olarak şu açıklama yapıldı: “Ülkemizde 2023 hedefleri kapsamında devreye alınan, yapımı devam eden ve ihale aşamasında olan birçok otoyol projesi mevcut. Bu hedef projeler kapsamında 4.877 kilometre yol yapılması planlanıyor, ihale aşamasındaki Kuzey Marmara Otoyolu Projeleri ise toplam 336 kilometredir. Yerel yönetimlerin sağlamakta olduğu yol yapım çalışmaları ile beraber, yol yapım sektörü son derece hareketli bir dönem geçiriyor. 2016 yılının da bu projelerin ve yol yapımlarının sürdüğü, hareketli bir yıl olmasını bekliyoruz. Temsa İş Makinaları olarak bizler bu sektöre üstün özellikli greyderlerimizle katkıda bulunuyoruz. Tüm çalışma koşulları göz önünde bulundurularak ve operatörlerin tüm ihtiyaçları düşünülerek tasarlanmış olan greyder modellerimiz pazarda yüksek talep görüyor.”

HİDROMEK

Hidromek, 2013 yılında Mitsubishi Heavy Industries, Ltd. (MHI) ile yaptığı satın alma anlaşması ile Tayland’da bulunan üretim tesisi de dâhil olmak üzere tüm tasarım, know-how ve satış sonrası hizmetlerini kapsayan motor greyder iş kolunu bünyesine katmıştı. Bu yatırımla ürün gamını genişleten Hidromek, başta Asya ülkeleri olmak üzere tüm dünyaya motor greyder iş makinelerini kendi markasıyla sunmaya başladı. 2014 yılından itibaren Tayland fabrikasında Hidromek MG 330 ve MG 460 modellerini üretmeye devam eden Hidromek, kendi tasarımı olan yeni motor greyderi HMK 600 MG’yi ilk kez Bauma 2016'da sergiledi.

Hidromek, yaklaşık 18 ton çalışma ağırlığı, 4,3 metre bıçak uzunluğu ve Stage III A egzoz emisyonuna uygun değişken beygir gücüne sahip (187 – 214 HP) Mercedes motorlu yeni greyderiyle müşterilerine yüksek performans sunmayı hedefliyor. 8 ileri – 8 geri elektronik kontrollü, joystickten kontrol edilebilen otomatik şanzıman ile operatörlere rahat seyir ve kullanım imkânı veriyor. Hidromek’in yeni motor greyderi HMK 600 MG’nin dizel motoru, elektro hidrolik kontrol valfi, kontrol joystickleri ve şanzımanı Can-Bus iletişim kontrolünü kullanarak, makinenin en optimum ve en verimli şekilde çalışmasını sağlayacağı belirtiliyor. HMK 600 MG’nin önemli özelliklerinden biri de; tüm fonksiyonlarda çalışma imkanı veren, elektronik joystick kullanım kolaylığı olarak gösteriliyor. HMK 600 MG, operatörüne hem joystickten hem de direksiyondan makineyi kontrol etme imkânı sağlayacak.

Hidromek’in yeni ve özgün tasarımı olan HMK 600 MG’de standart donanım olarak klima bulunurken; koltuğa entegre joystick ve altıgen kabini ile operatörüne geniş görüş açısı sunarken, maksimum kullanım ergonomisi ve konforu sağlıyor. Kabin içinde bulunan LCD ekran ve arkaya konumlandırılan Geri Görüş Kamerası ile operatör, manevralarını rahatça yapabilecek. Otomatik Vites Seçimi ve Hız Sabitleme donanımlarıyla sürüş esnasında operatörün ekstra konforu hedefleniyor. HMK 600 MG’de hidrolik kontrollü ve otomatik ters döndürebilir soğutucu fan bulunuyor. Fan, bu özelliği ile düşük sıcaklıklarda güç kaybını azaltırken, çevreye daha sessiz operatöre ise daha rahat bir çalışma ortamı sağlıyor. HMK 600 MG ile Türkiye’de dâhil olmak üzere daha geniş pazarlara ve daha çok kullanıcıya ulaşmayı amaç edinen Hidromek, 2016 yılının ikinci yarısında bu yeni motor greyderini pazara sunmayı planlıyor.

Greyder dosyası Forum Makina dergisi Mart 2016 sayısında yayımlanmıştır...