| Yükseklere güvenli ulaşmanın yolu önce eğitim |
|
IPAF Eğitmeni & Rentrise Kurumsal İletişim Sorumlusu Nazım Taban
HER ŞEYDEN ÖNCE EĞİTİM!
Uzun süre operatörlük yapanlar, genel olarak ‘operatör eğitimini’ önemsememekte ve zaten makineleri kullanma bilgisine sahip olduklarını düşünmektedirler. Eğitim her durumda çok önemlidir. Bilinse bile bilinenin “bilgi” düzeyine yükseltilmesi niceliksel bir değişim değil, niteliksel bir sıçramadır. Pratik bilgi ile edinim yeterli olsaydı, bilime gerek kalmazdı. Profesyonel eğitim almadan pratikten edinilen bilgi ve deneyim, sektörde dil ortaklaşmasının de önüne geçmiş ve “Personel Yükseltici Platform”, operatörler arasında birçok farklı biçimde ifade edildiği gibi, makinelerin aksam ve yapısal parçaları konusunda da farklı bir literatür oluşmuştur. Kısa da olsa, operatörlere bazı hatırlatmalarda bulunmak faydalı olabilir.
1. IPAF
Operatör eğitiminde uluslararası otorite olarak kabul edilen IPAF, (International Powered Access Federation = Uluslararası Platform Federasyonu), üreticiler, distribütörler, kullanıcılar, kiralama şirketleri olan üyelerinin menfaatlerini temsil eden kâr amacı gütmeyen bir organizasyondur. 61 ülkede 1.256 üyesi, 600’ün üzerinde yetkili eğitim merkezi bulunan ve 55 ülke tarafından yasal kabul edilen IPAF, uluslararası standart olan ISO 18878’e göre eğitim vermektedir. Türkiye’de ise, Türk Standartları Enstitüsü ilgili uluslararası standardı TS ISO 18878 “Yükseltilebilen seyyar çalışma platformları – Operatör (kullanıcı) eğitimi” olarak kabul etmiş durumdadır.
Türkiye’de operatörlerin eğitimi yetkisi yasal olarak Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı sürücü kurslarına verilmiş ve eğitim süresini de 78 saat olarak belirlemiştir. Şu anda henüz, yasanın belirttiği standartlarda bu kursu verebilecek alt yapıya sahip sürücü kursu bulunmamaktadır. Yasa, Personel Yükseltici Platformları, diğer iş makineleri kategorisinde değerlendirdiği için, eğitim süresi ve içeriğini de buna göre belirlemiştir. IPAF ise 4 kategoriye ayırdığı platformların 2 kategorisi için eğitim süresini 4 kişi ile sınırlamak koşuluyla 8 saat olarak belirlemiştir.
IPAF tarafından platform kategoriler şu şekilde tasnif edilmiştir: Statik Dikey (1a), Statik Bom (1b), Mobil Dikey (3a) ve Mobil Bom (3b). Türkiye’de yaygın olarak eğitim talebi Mobil Dikey ve Mobil Bom’lu makineler olarak öne çıkmaktadır.
IPAF Operatör Eğitmeni, yılda en az 4 kez eğitim düzenlemek zorundadır, aksi durumda Eğitmen’in eğitimi yinelenmektedir.
2. Bilinmeyenler ya da eksik bilinenler
Eğitim esnasında operatörlerin çoğu hem işverenin hem de kendisinin yasal sorumlulukları hakkında bilgileri çok sınırlı olduğu gözlenmiştir. Aynı zamanda, İş Güvenliği uzmanları dışında operatörler makinelerin sağlıklı çalıştırmanın bir gereği olarak “Periyodik Bakım” ile yasal bir zorunluluk olan “Periyodik Kontrolleri” birbirine karıştırmaktadırlar. Yasalar, makinelerin periyodik kontrollerinin yılda 1 kez tekrarlanmasını zorunlu kılmaktadır. Makinenin ağır çalışma koşulları gözetilerek, bu süre kullanıcıların talep etmesi durumunda 3 ayda bir yinelenebilir.
Her şeyden önce operatörler, Kişisel Koruyucu Ekipmanlarını bir uzuvlarıymış gibi özümsemeleri gerekmektedir. Emniyet Kemerlerinin özellikleri, giyim ve sabitleme noktaları konusu, çok bilinenin tekrarı olsa da üzerinde durulması gereken önemli bir eğitim konusudur. İstisnai de olsa, bazen, Lanyardın (emniyet kemeri halatı) kısa olması durumunda, platformlardaki emniyet kemeri takma noktaları yerine, makinenin korkuluklarına takılabiliyor. Böylesi durumlar, emniyet kemerinin kullanılmaması kadar sakıncalıdır. Emniyet Kemeri, üreticinin belirttiği noktada sabitlenmesi mutlaka uyulması gereken bir ZORUNLULUKTUR.
Üreticilerin ve eğitmenlerin çok önemsemelerine karşın, operatörler “Acil Durum İndirme Prosedürleri” konusunda genellikle sınırlı bilgiye sahiptirler. Operatörlerin özellikle, mekanik acil indirme prosedürleri konusunda zayıf oldukları gözlenmiştir.
Şu konuyu vurgulamam gerekiyor: Platformun kaldırma kapasitesi, sepetteki personel sayısı ile “Platform Uzatmadaki” personel sayısına operatörlerin mutlaka dikkat etmeleri gerekiyor. Sepetteki merkeze uygulanan ağırlık ile, platform uzatmadaki ağırlık arasında belirgin fark vardır ve üreticiler bu konuda etiketlerle uyarılarda bulunmaktadırlar.
IPAF ve Üreticiler diyor ki: yüksekte yapılan bütün çalışmalarda, mutlaka “yer kurtarma personeli” ve buna bağlı olarak “bir kurtarma planı” mevcut olmalıdır.
3. Yanlış bilinenler
Bütün makinelerde görünür bir şekilde bulunan Emniyetli Çalışma Yükü konusunda ise, makinenin belirlenmiş en fazla taşıyabileceği personel sayısı ile kaldırma kapasitesi karıştırılıyor, esas olarak kg esas alınabiliyor. Burada esas olarak dikkat edilmesi gereken, üreticinin belirttiği kaldırma kapasitesindeki PERSONEL sayısıdır. Çünkü, malzemeler STATİK (sabit) yükü, insan ise DİNAMİK (hareketli) yükü temsil eder.
Operatörler, gözleme dayalı olarak ve toplanmış bir platformun uyarı etiketlerindeki bilgilere dayanarak bir platformun her bir tekerleğinin zemine basınç ağırlığının eşit ve makine ağırlığının dörde bölünerek çıkan rakam kadar olduğunu sanmaktadırlar. Oysa, makine konfigürasyonu, yanal erişim, bomun durduğu pozisyon ve yüke göre makine ağırlığının büyük bir kısmının tek bir tekerde toplanabileceğinin bilinmesi gerekmektedir.
Operatörler, akülerin içerdiği sülfürik asitten dolayı şarj esnasında esas olarak bu gazın açığa çıktığı sanılmaktadır. Aslında kurşun asitli aküler şarj edilirken yanıcı/parlayıcı özelliği olan hidrojen gazı açığa çıkmakta ve kapalı alanda şarj edilmesi durumunda bu gazın patlama tehlikesi bulunmaktadır.
4. Dikkat
Bütün makinelerin plakalarında (data plate) yazılı bulunan makinenin özellikleri operatörler tarafından bilinmeli, plakada bulunan uyarılara ve sınırlamalara, GÜVENLİK açısından tam bir sadakat göstermelidirler.
İç / dış mekân ayrımları, kapalı ve açık alanlardaki yakıt tercihleri ya da çalışılacak yerin durumuna göre makinelerin seçimi, makinelerin kapasite ve erişim özellikleri kadar önemlidir.
Operatörler, seçilen makinenin ve çalışma alanlarının özellikleri konusunda daha dikkatli olmaları gerekiyor. Bunlar, şehir merkezlerindeki temeller, kanalizasyonlar, tüneller, enerji hatları, zayıf dolgu alanları, havalimanı ve çevresindeki riskler konusunda tam bir bilgi sahibi olmaları güvenli çalışma açısından son derece önemlidir.
Çoğu operatör, makinelerin kullanımıyla ilgili yapılan tanıtımla sınırlı bilgilere sahipler ve profesyonel bir eğitimden yoksunlar. Buna bağlı olarak, Kullanma Kılavuzu okumanın gerekliliği ve makinede bulunan uyarıcı etiketlere yeterince ilgi göstermemektedirler. Burada hatırlatmam gerekir ki, eğitim almış olsalar bile, daha önce kullandıkları aynı markada yeni model olarak üretilmiş makinenin kullanılacağı durumlarda, üretici talimatları, yeni makinenin teknik özellikleri, kumanda fonksiyonları, emniyet donanımları ve ACİL İNDİRME prosedürleri konusunda TANITIM almalarını öneriyoruz.
Kurumsal firmalarda çalışan makinelerin belirlenmiş teknik servis hizmeti olması durumunda bile, operatörler üretici uyarılarına dikkat etmeli, günlük olarak akülerin su seviyelerini mutlaka kontrol etmelidirler. Şarj esnasında açığa çıkan zararlı gazlardan, parlama ve patlama riskleri, son olarak şarjın yapılacağı ortamlar konusunda aydınlatıcı bilgilere sahip olmaları gerekmektedir.
Eğitimin vazgeçilmezlerinden olan, hareket, sürüş ve güzergâh kontrolleri, yer altı / yer üstü tehlikeleri, zemin koşulları / makinelerin kurulumu, eğim ve tırmanma kabiliyetleri ve bunlara bağlı olarak makinede bulunan sensör ve sviçlerin işlevleri ile ilgili bilgi sahibi olmalıdırlar.
Son olarak; operatörün güvenliği ve makinenin sağlıklı bir şekilde kullanılması için aşağıdaki bilgi ve uyarılara azami şekilde riayet edilmelidir:
a) Eğimli yerlerde çalışabilmek için eğim sensörünün pozisyonu asla bozulmamalıdır,
b) Fazla yanal kuvvet uygulanabilmesi için makine yüksekteyken bir yere bağlanmamalıdır,
c) Yüksekliğin yetmediği yerde erişimi arttırmak için sepet korkuluklarına bir tahta konularak çalışılmamalıdır,
d) Platformlar yük kaldırmak için asansör ya da yüksek yerlere geçiş için merdiven olarak kullanılmamalıdır. Çalışma yeri platformda operatörün ayağını bastığı yeridir, bunun dışına çıkıldığında, artık farklı bir yüksekte çalışma prosedürleri ve güvenlik kurallarının geçerli olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.
e) Engelli yerleri aşabilmek için platform korkulukları kapatılmamalı ve üretici izni olmadan platformda herhangi bir değişiklik yapılmamalıdır.
f) Çalışma esnasında platformlar operatörler tarafından sıva, boya vb. gibi kirleticilerden korunmalıdır.
