| EKSKAVATÖR KOVALARI AŞINMA PARÇALARI |
|
Tarkan Ağar,
Silvan Sanayi A.Ş.
İş Makineleri Yedek Parça Satış ve Pazarlama Müdürü
İş makinelerinde en önemli ve en kritik parçaların başında aşınma parçaları geliyor
Bizim için bir arabanın lastiği neyse iş makinesinin tırnağı da odur. İş makinelerinde tırnak grubu en önemli ve kritik parçadır. Birçok ürüne alternatif yaratabilirsiniz ancak tırnaksız çalışma şansınız yoktur. Bizler için en önemli ve ilk bakış açımız müşterimizin doğru seçim yapması. Bu anlamda makinenin tonajı ve çalıştığı alan bizim için temel kriterdir. Mermer ocağı mı, kum ocağı mı, taş ocağı mı veya herhangi bir çinko, bakır, kurşun çıkaran bir ocak mı, baraj mı yol mu? Yanlış bir alana kaliteli olduğuna inandığınız bir tırnak göndermenize rağmen verim alamazsınız.
Doğru ürün seçimi özellikle ekskavatörde çok önemlidir. Yükleyici ya da beko loaderların çalıştığı yer genellikle bellidir ama ekskavatör her yerde çalışabiliyor. Öyle toprak yapıları vardır ki bir tırnağı 7-8 saat içinde bitirebilir; ya da öyle toprak yapıları vardır ki aynı şantiyede aynı yerde bir bakmışsınız ki 7-8 saatte biten tırnak, 700 saatte bitmeye başlamış. Derine indikçe veya yukarı çıktıkça yani stabil kalmadığı sürece her zaman tırnağın ömrü artı eksi yönünde sürekli değişir ve çok büyük farklarla değişebilir.
Makinenin durma maliyetinin çok daha büyük olduğunu düşünüyoruz
İkinci bakış açımız da ürünün kesinlikle kaliteli olması. Olabildiğince kaliteli yapıyoruz; bin saat değil binbeşyüz saat gitsin, ikibin saat gitsin. Çünkü işletmelerde, makinenin durma maliyeti birim başına oluşan kayıp özellikle altın madenlerinde, gümüş madenlerinde değerlendirdiğinizde çok fazladır. Bu maliyetin yanında aşınma ürünlerinin maliyeti gerçekten çok komik kalmaktadır.
Kalite nedir? Tırnağın hammaddesi çeliği oluşturan olmazsa olmaz bazı materyaller vardır. Siz bir çelik yapmak istiyorsanız bunun içine yüksek miktarda krom koymak zorundasınız, yüksek miktarda nikel koymak zorundasınız, yüksek miktarda molibden koymak zorundasınız; birkaç tane kritik element vardır bunlardan kaçma şansınız yoktur. Bunları koymadığınız zaman yine çelik oluşur ama çok zayıf, en ufak darbede kırılan, çok çabuk aşınan, en ufak bir ısıda yamulan, kavisleşen ürünler üretirsiniz. Çeliği çelik yapan değerleri biz koyuyoruz, hammaddeden kaçmıyoruz. Buna paralel ısıl işleminin ve kalite kontrolünün eksiksiz ve doğru yapılması gerekiyor.
Kalite kontrol Türkiye'de çok eksik ve yetersiz
Kalite seçerken kaliteli çelik üretiminden kaçmayacaksınız, kalite kontrolden kaçmayacaksınız ve çalıştığı yeri çok iyi bilip etüd edeceksiniz. Bu işlemleri yaparken de bu işi son derece doğru ve bilime dayalı yapmanız çok önemli, Silvan'ın farkı biraz da burada. Bir ürünün alyajı ve döküm metodu, kalıptan çıkma süresi, ısıl işlem esnasında fırında kalma süresi, soğuma süresi gibi krtitik işlemler ve zamanlar çok önemlidir. Eksik veya fazla olduğunda ürünün kırılganlığını artırabiliyorsunuz veya aşınma süresini azaltabilirsiniz. Son kalite kontrolleri yaparken de tüm prosesleri uygulamanız, tüm evreleri gerçekleştirmeniz gerekiyor. Basit bir örnekle malzeme iç yapısını kontrol etmediğiniz bir süreçte oluşabilecek bir çatlağı gözden kaçırırsanız ürünün kırılmasına sebep olursunuz ki kırılma sebebini de tespit edemezsiniz. Önce materyal, sonra döküm şekliniz, sonra ısı işlem şekliniz ve en önemlisi kalite kontrolünüz. Bütün bu evreler doğru bir şekilde oluşursa bir tırnak kaliteli bir tırnaktır. Bu anlamda Türkiye’de özellikle kalite kontrol çok eksik hatta ithal ürünlere hiçbir şekilde uygulanmıyor. Tırnakların yüzeysel çatlak kontrolü, ultrasonik kontrolü, sertlik kontrolü, kimyasal analizleri, ölçüsel kontrolü mutlak şekilde yapılmalı. Bu olmazsa olmaz bir kuraldır. Aksi takdirde sorun ile hatta çok büyük sorunlar ile karşılaşmanız mutlaktır. Ancak söylediğim gibi özellikle ithal ürünler ülkemizde ithal et sat mantığıyla gerçekleşiyor.
Bazı kuruluşlar bizden artık şartname istemeye başladı. Bilinçli müşteriler bu ürünün içeriği, sertliği nedir, ölçüsel kontrolü, ultrasonik kontrolü, çatlak kontrolü gibi kalite kontrolleri yapıldı mı gibi sertifikalar istiyorlar. Sektör biraz ona doğru kaymaya başladı. Kendini garantiye alıyor müşterilerimiz maalesef, bu da sektöre olan güvensizlikten oluşuyor. Artık devlet ihalelerinde de şartnameler çok ağırlaştı. Birçok bilgi kanunlar çerçevesinde ihale kanunları ile belirlenmiş bir şekilde üreticiden isteniyor. Basit bir örnekle önceleri bir devlet kurumu ihalesine 20 tane firma giriyorsa ihaleye 3 firma girmeye başlıyor. Kalan firmalar maalesef istenilen şartları yerine getiremiyorlar. İstenen şartlar biraz trajikomik ama zaten olması gereken şeyler.
Firmalar ''makinem durmasın çalışsın'' mantığı ile çukura battıklarının farkında değiller
Silvan, 1957'de kurulmuş ve bu işi ilk yapan kuruluşlar arasında ilk sırada yer alıyor. Biz sektörün şuanda yüzde 50'sine hâkimiz. Ve gördüğümüz kadarıyla bu konuda sektördeki nihai kullanıcıların en fazla yüzde 20'si bilinçli hareket ediyor, bu kullanıcılarda ağırlıklı büyük ölçekli kurumsal firmalar. Onun dışındakiler eski mantıkla sadece tırnak olsun yeterli diyorlar maalesef. Yine maalesef sektörün büyük kısmı ne ürün seçimine, ne kaliteye dikkat ediyor sadece mantık iş makinesinde durmasın çalışsın mantığı. Ama bunu yaparken de her gün çukura battıklarının farkında değiller. Çünkü tırnak kırılıyor veya erken aşınıyor, makine yatmasın diye alelacele bir yerlerden rastgele isteniyor. Bekleme süresi uzun olduğunda kullanıcı ne bulursa takmaya başlıyor. Bir süre sonra makinenin kovasına zarar veriyor, hidroliğine zarar veriyor, yakıt tüketimi değişiyor, çıkarılan maden veya hafriyat tonajı düşüyor en önemlisi de iş makinanız çalışmadan duruyor, zaman kaybınız ve inanılmaz durma maliyeti ile karşılaşıyorsunuz. Kullanıcı ucuz tırnak pahalı tırnak diye son derece basit bir hesap yaparken öte yandan verilen zararlar çok düşünülmemekte maalesef.
Silvan tarafından üretilen tırnak modelleri
Tırnaklarda çalışılan alana, toprak yapısına ve yapılan işe göre üretim yapıyoruz. Çok aktif olmayan şantiyelere kısa tip tırnak üretiyoruz. Zorluk derecesi arttıkça bu tırnak uzayabiliyor, kilosu artabiliyor, ısıl işlemi değişebiliyor. Onun dışında çok ağır koşullar için ısı işlemi bittikten sonra tırnakların ön tarafına indüksiyonla ayrı bir sertlik kazandırıyoruz. İndüksiyon yaptığımız ürünleri diğerlerinden ayırmak ve tanıtım amaçlı olarak uç kısımlarını kırmızıya boyuyoruz. Bunu da çok zor koşullu yerlere veriyoruz. Ürün çeşitlerimizi kısa tip, uzun tip, ağır hizmet uzun tip, abrazyon tip ve ekstra indüksiyonlu tip olarak sınıflandırabiliriz.
Piyasada genel olarak uzun ve ağır hizmet uzun tırnak tipleri kullanılıyor. Hafriyatta genelde kısa tip kullanılır. Mermer ocakları genelde uzun tip ağır hizmet kullanır. Bakır, cüruf, silisli ortamlara abrazyon tipi dediğimiz tip kullanılabiliyor. Bu örnekler çoğaltılabilir. Ancak genel amacımız daha öncede söylediğim gibi doğru alana doğru tırnağı vermek. Bu konuya kesinlikle ticari bakmıyoruz. Uzun vadeli ve uzun soluklu kalıcı bir ticaret anlayışımız var. O yüzden 57 yıldır işimizin başındayız ve hiçbir zaman kalitemizden ödün vermedik.
Ürünlerimiz tank gövde ve paletlerinde kullanılan olabilecek en iyi çelikten üretiliyor
Ürünlerimizde NASA'nın Amerika’da üretilen tankların paletlerinde ve gövdelerinde kullandığı zırh çeliği olan SAE 4330 alyajı kullanıyoruz. Yine ayrıca NASA ile bağlantılı kullanılan füze taşıma rampalarında kullanılan palet pabuçlarında yine bu alyaj kullanılmakta. Bu verileri Amerika dökümcüler derneği ve Nasa’nın sitesinde de bulabilirsiniz. SAE 4330 teknik olarak çok üstün olabilecek en iyi çeliktir. Isıya, aşınmaya, kırılmaya ve soğuğa dayanıklı bir çelik. Bizim ürünlerimiz eksi 40'a kadar dayanabiliyor. Aynı şekilde artı 40’larda da kullanabileceğiniz bir ürün. İş makinesinde bu da çok önemlidir. Bazı ürünler vardır ki eksi 20 derecede taktığınız zaman cıvatayı sıkarken çatlar. Bizler bu konuda ürünlerimizi gerek bünyemizde gerekse de akademik üniversitelerde teste tabi tutarız.
Tırnağın performans üzerine etkileri
Kurumsal çalışan firmalar sadece tırnağın aşınma ömrünü hesaplamaz. O tırnak ile ne kadar hafriyat kaldırdığını, ne kadar maden çıkarıldığını da hesaplar. Birim maliyetleri takip eder. Basit bir örnekle: A malı 700 saat çalışmakta, Silvan'da 700 saat çalışmakta ama çıkardığınız hafriyat tonajı değişmiş! Eğer operatörünüze güveniyorsanız, eski ve uzman bir operatörse direk kovanın topladığı cevhere bakarsınız yani çok kötü yapılı bir tırnakla çok hafriyat kaldıramazsınız. Çünkü şekli ve dalış açısı çok önemlidir. Kullanıldıkça dalış açısını kaybetmemesi de çok önemlidir.
Ayrıca tırnağın değişemediği zamanlar oluyor. Çok yüksek rakımda çalışan makinenin tırnağını çok rahat değiştiremiyorsunuz. Özellikle kaynaklı tiplerde oraya sizin komple kaynak makinesini çıkarmanız gerekiyor. Bir baraj ortamına mesela her zaman gidemiyorsunuz. Arabaların bile zor gittiği taşlı yollardır bunlar. O yüzden bu konularda her ne kadar müşteri yedekli çalışsa da biz değişimin zor olduğunu ve bunun da çok büyük zaman aldığını düşünüyoruz.
Makineyi nasıl seçiyorsanız kullandığınız yere göre, tırnağı da seçmek zorundasınız
Biz sadece kova imalatı yapmıyoruz. Kova önüne bağlanan kepçe önünü yani ana bıçakları, adaptörleri, aşınma segmentlerini ve tırnak ekipmanlarını üretiyoruz. Verdiğimiz ürünler ile mümkün olduğunca ana kovayı korumaya çalışıyoruz.
Nasıl iş profilinize, alanına göre iş makinesini seçiyorsanız kullandığınız yere göre de tırnağı seçmek zorundasınız. Ekskavatör kullanıcılarında ürün seçimini kendilerinin yapmalarını veya teknik yardım almalarını, kaliteye önem vermelerini tavsiye ediyoruz.
İhracat ve Türkiye’deki Pazar koşulları
Silvan olarak ürünlerimizin yüzde 60 ile yüzde 70'ini dünyanın geniş bir coğrafyasına ihraç ediyoruz. Çeşitli kaynaklardan aldığımız verilere göre Türkiye'deki iş makinelerinde kullanılan aşınma parçalarının yıllık toplamı 3.000-3.500 tonu buluyor. Biz de yaklaşık bunun 1.500 tonuna hitap ediyoruz, Türkiye’de yüzde 40-50 arasında bir pazar payımız mevcut.
Yine bu raporlara göre Türkiye’deki sektörün yüzde 30-35'ini de ithal ürünler oluşturmakta. Ancak maalesef ülkemize getirilen aşınma parçaları tamamen fiyat endeksli ve ticari mantıkla getirilmekte. Dolayısıyla Silvan bakış açısına çok ters düşmekte. İçeriği gereği kırılmayan ama çok çabuk aşınan ürünler bunlar. Ziyaret ettiğimiz müşterilere de bu ürünlerin aslında ucuz olmadığını, aşınma testleri, birim üretim başına düşen maliyetler, makinelerin durma zamanı ve termini gibi kriterleri değerlendirdikleri zaman çok pahalı ürünler olduğunu anlatmaya çalışıyoruz.
Müşterilerin bilinçlendirilmesi için yapılan çalışmalar
Müşterilerin bilinçlenmesi konusunda bayilerimizle sürekli görüşüyoruz, toplantılar yapıyoruz, fuarlara katılıyoruz. Çünkü tezgâh arkasında bayilerimiz var ve müşteriler doğrudan bayilerimize gidiyor. Her gelen müşteriye Silvan'ı anlatıyorlar. Silvan'ı anlatırken bir yandan da aslında ürünün nasıl kalitelerde olması gerektiğini anlatıyorlar. Üretim akışımızı gösteren kataloglardan çok yardım alıyoruz, her bölgeye ulaştırmaya çalışıyoruz. Yıl içerisinde düzenlediğimiz seminerler oluyor. Tek tek üretim proseslerimizi aktarıyoruz.