| Ekonomik ömrünü tamamlamış makineler yüksek maliyetlere ve güvenlik risklerine sebep olabilir |
|
Ekonomik ömrünü tamamlamış makineler yüksek maliyetlere ve güvenlik risklerine sebep olabilir
Sektörün bu alandaki en tecrübeli isimlerinden MAATS İnşaat Makinaları Satış Sonrası Hizmetler Müdürü Makine Mühendisi Uğur Güllü, sorularımızı yanıtladı.
Sizce bir iş makinesinin ekonomik ömrü ne kadardır?
İş makinalarının iktisadi kıymet açısından faydalı ömürleri 7-10 yıl arası olarak kabul edilip amortisman hesabı yapılmasına karşın, ülkelerin gelişmişlik düzeyi ve kişi başı milli gelir oranları dikkate alınarak bu ömrü ülkemizde ortalama 20 yıl olarak kabul etmek gerektiği düşüncesindeyiz.
1950’li yıllardan itibaren Türkiye’de kamu ve özel sektör toplamı olarak yaklaşık 90.000 adet iş makinası olduğu, ancak bunun 50.000 adedinin faal olduğu düşünüldüğünde, ekonomik ömür konusunda 20 yılın aşılmış olduğu görülmektedir. Ekonomik ömrünü tamamlamış makinalarla çalışmak, servis ve kullanım maliyetlerini artırdığı gibi insan sağlığı ve güvenliğini de tehlikeye koyacak ortamlar yaratır. Bu tür makinalar çevre kirliliğine de sebep olabilmektedirler.
.jpg)
Bunu etkileyen başlıca faktörler nelerdir?
20 yıllık ortalama bir ekonomik ömür elde edebilmek için belli başlı etkenler şöyle sıralanabilir:
1- Yapılacak işe uygun makina seçimi
2- Kullanılacak makinaya uygun eğitim almış operatör
3- Üretici firma tarafından önerilmiş periyodik bakımların, uygun zaman aralıklarında ve uzman ekiplerle yapılması ya da yaptırılması
4- Makinanın günlük 8 saat, yıllık ise 2.000 saatlik ortalama çalışma saatine uyumluluk
5- Makinanın kullanımı boyunca tüketilecek sıvılar (yağ, yakıt, su) ve yedek parçaların üretici firma tarafından önerilmiş nitelikte olmalarına dikkat edilmiş olmalı
6- Motor, şanzıman, aktarma organları, alt takım, vb. gibi komponent onarımlarının üretici firmanın belirlediği süreler içinde yapılmasının sağlanması
7- Bakım ve onarım faaliyetlerinin kayıt altına alınarak günlük, aylık ve yıllık raporlarla izlenmesi
.jpg)
Sizce bir belediyenin, 20 yaşındaki bir makineyi revizyondan geçirerek kullanmaya devam etmesi doğru bir karar mıdır?
Kamuda kullanılan makinaların yıllık kullanım oranlarının (fayda), özel sektör firmalarına kıyasla daha düşük olduğu düşünülebilir. Ancak makinaların çalıştığı bazı alanlardaki asit, tuz, aşırı toz ve nem etkisiyle bağlantı elemanları ve sac parçaları paslanıp, plastik malzemeler ve hortumlar evsafını yitirebilirler. Bu tür çalışmalar makinaya olduğundan daha önce büyük zarar verirler. 20 yıllık bu süre içinde, bu olumsuz etkilenmelerin giderilmesi, pahalı onarım fiyatları ortaya çıkarmaktadır. Bir değer/fayda analizi yapılarak, 20 yaşın üstündeki makinalarda çok büyük onarımlarının (revizyonların) yaptırılması tavsiye edilmemektedir.
